28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ: ΕΘΝΙΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ

Δεν έχουμε σκοπό να πούμε όσα αποτελούν το περιεχόμενο ενός πανηγυρικού της ημέρας – αυτό είναι δουλειά άλλων! Μα δεν μπορούμε να μην πούμε κι εμείς ένα ταπεινό ευχαριστώ στους πατέρες και τους παππούδες μας, που στη δεδομένη στιγμή «ηλεκτρίστηκαν» από την αγάπη τους προς την πατρίδα και προσήλθαν, σε μεγάλο βαθμό εθελοντικά, να καταθέσουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία και τη διαφύλαξή της. Οι άμεσες μαρτυρίες που έχουμε και τα ντοκουμέντα της εποχής εκείνης δείχνουν ότι αυτό που συνέβη τό ’40 δεν εξηγείται με την απλή λογική. Υπήρξε ένας πανεθνικός συναγερμός κατά της φασιστικής επίθεσης των Ιταλών πρώτα και των Γεμανών έπειτα, που προϋπέθετε σε μεγάλο βαθμό την υπέρβαση του φόβου του θανάτου. Κι αυτό γιατί τα αριθμητικά στοιχεία σε έμψυχο και άψυχο υλικό έκλιναν καθ’ υπερβολήν υπέρ των επιτεθεμένων φασιστών. Όλοι με άλλα λόγια οι Έλληνες ήξεραν ότι οι Ιταλοί σαφώς υπερτερούν σε όπλα και σε στρατιώτες. Η λογική έλεγε ότι η ήττα ήταν δεδομένη. Μα ο ψυχικός δυναμισμός των Ελλήνων ήταν τέτοιος, που τα αριθμητικά και λογικά δεδομένα τα παραθεώρησαν. Ο αγώνας ήταν για την Πατρίδα, που σημαίνει ότι ήταν αγώνας για τα ιερά και τα όσια του Έθνους. Επέλεξαν λοιπόν να μαρτυρήσουν για να παραμείνουν αυτό που ήταν: Έλληνες ελεύθεροι, παρά να υποταγούν και να χάσουν την αυτοσυνειδησία τους και την αξιοπρέπειά τους. Και τα κατάφεραν. Γι’  αυτό και δεν είναι υπερβολικός ο χαρακτηρισμός που από τότε τους συνοδεύει και τον οποίο έδωσαν φίλοι και εχθροί: είναι ήρωες!

Κοινοί άνθρωποι σαν όλους ήταν οι μαχητές του ’40 μέχρι την εποχή που ξέσπασε ο πόλεμος, κι ίσως, για όσους επέζησαν, και μετά από αυτόν. Με τους ίδιους φόβους, τις ίδιες αγωνίες και τις ανασφάλειες που έχει κάθε απλός άνθρωπος. Φαίνεται όμως πως το αδύναμο σωματικά και ψυχικά αυτό πλάσμα, σε κρίσιμες ώρες που διακυβεύονται τα ιδεώδη και τα οράματά του, μεταμορφώνεται και γίνεται γίγαντας. Σπάει τα στεγανά των ατομικών του ορίων κι αφήνει να διαφανούν οι άπειρες δυνατότητες  με τις οποίες τον έχει προικίσει ο Δημιουργός. Θεολογικά, θα επισημαίναμε ότι έχουμε εδώ μερική εφαρμογή του θεόπνευστου λόγου του Ευαγγελιστή της αγάπης, που λέει ότι «η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον» (Α΄ Ιωάν. 4, 18). Ο φόβος που έχει κάθε άνθρωπος, όταν βλέπει ότι κινδυνεύει η ατομική του ύπαρξη, ξεπερνιέται με μία τέλεια αγάπη. Εν προκειμένω οι αγωνιστές του ’40 παθιάστηκαν από την αγάπη προς την Πατρίδα, αγάπη που τους έκανε να υπερβούν τα όριά τους και να αναδειχτούν σε ήρωες, σε οικουμενικά δηλαδή πρότυπα.

Κι από την άποψη αυτή, εκτός από το να τους ευχαριστούμε, καλούμαστε να τους μιμηθούμε. Γιατί κι εμείς σήμερα ζούμε σε κρίσιμες εποχές. Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια της πατρίδας μας, αλλά και για την ψυχική και πνευματική αρτιότητά μας είναι δεδομένοι και υπαρκτοί. Και δεν μιλάμε μόνο για τους άσπονδους φίλους μας: τους απειλητικούς γείτονες της χώρας μας, αλλά και για άλλους κινδύνους, πιο απειλητικούς ίσως γιατί είναι περισσότερο ύπουλοι. Η παρείσφρυση για παράδειγμα στη χώρα μας πάμπολλων αιρέσεων χριστιανικών και μη που σκοπεύουν στην αλλοίωση της πνευματικής φυσιογνωμίας της δεν συνιστά έναν τέτοιο κίνδυνο; Το πνεύμα της εκκοσμίκευσης ως έκπτωσης από τη γνησιότητα της ορθόδοξης πίστης και προσκόλλησης στα του κοσμικού φρονήματος δεν αποκοιμίζει σταδιακά και τους χριστιανούς Έλληνες, προκαλώντας την αναισθητοποίηση κάθε ψυχικής και πνευματικής αντίστασής τους; Κι ακόμη: η κυριαρχία σχεδόν πια των χαρακτηριστικών της μετανεωτερικής λεγόμενης εποχής, όπου ο άνθρωπος δεν κατανοείται ως εικόνα Θεού αλλ’  ούτε καν και ως «ζωντανός» άνθρωπος με την υποταγή του στην «άϋλη»  εκδοχή του μέσω του διαδικτύου, δεν αποτελεί κι αυτή ίσως τον σοβαρότερο από όλους τους κινδύνους;

Λοιπόν, οι κίνδυνοι αφανισμού μας ως Έθνους με την ελληνορθόδοξη ιδιαιτερότητά μας είναι παραπάνω από υπαρκτοί, για να μην πούμε ότι είμαστε σε φάση μη αναστρέψιμη. Κι είναι σημαντική η ευκαιρία που μας προσφέρει και πάλι η επέτειος της 28^ης Οκτωβρίου, γιατί όπως τότε οι αγωνιστές του ’40 συνειδητοποίησαν τον κίνδυνο και υψώθηκαν στα όρια της ελληνικής ηρωικής ψυχής για να διαφυλάξουν τον εαυτό τους και την πατρίδα τους, έτσι κι εμείς. Υπό τη Σκέπη της Παναγίας Μητέρας μας να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να «διαβάσουμε» σωστά τα μηνύματα των καιρών. Και να στραφούμε στον «μόνον δυνάμενον σώζειν», τον Κύριο Ιησού Χριστό, προκειμένου και να μας φωτίσει αλλά και να ενισχύσει την αδύναμη βούλησή μας ώστε να βαδίζουμε τον δρόμο τον δικό Του και των αγίων Του. Οι έστω και λίγοι σήμερα που θα βρεθούν στο χαρισματικό αυτό σημείο ίσως δημιουργήσουν κατά ένα μυστικό τρόπο αυτήν τη φορά ένα νέο «έπος»! Το «έπος της μετάνοιας» που θα υψώσει αναχώματα εναντίον κάθε δύναμης φθοράς. Μη ξεχνάμε τον λόγο του Κυρίου: η μετάνοια φέρνει στον κόσμο την ίδια τη Βασιλεία του Θεού!

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ (10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ)

Η 10^η Οκτωβρίου κάθε χρόνο θεωρείται ημέρα αφιερωμένη παγκοσμίως στην ψυχική υγεία. Καθιερώθηκε  το 1994 από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη στα θέματα των ψυχικών νοσημάτων. Κι αυτό γιατί τα ψυχικά νοσήματα βαίνουν διαρκώς αυξανόμενα, σε βαθμό που οι ειδικοί μιλάνε για παγκόσμια «επιδημία» ψυχικών διαταραχών, όπως για παράδειγμα είναι αυτές που σχετίζονται με την κατάθλιψη ή την κατανάλωση αλκοόλ. Και στη χώρα μας τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία που δείχνουν ότι ένα 10 με 12% του συνόλου του πληθυσμού όλων των ηλικιών πάσχει από ψυχικές ασθένειες, ενώ όσον αφορά στους εφήβους, υπάρχει η εκφρασμένη δήλωσή τους (2 στους 5) ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από τη ζωή τους και δεν νιώθουν γενικώς «καλά».

Το ερώτημα που τίθεται βεβαίως είναι τι εννοούμε όταν μιλάμε για ψυχική υγεία. Κι απάντηση, παραδόξως, γενικώς αποδεκτή δεν υπάρχει. Και δεν υπάρχει, διότι η ψυχική υγεία είναι θέμα ορισμού του ανθρώπου,  του σκοπού και του νοήματος της ζωής του. Αν δηλαδή δεν γνωρίζουμε το ποιος είναι ο άνθρωπος, γιατί υπάρχει στον κόσμο, ποιος ο προορισμός του, πώς πρέπει να ζει και να αντιμετωπίζει τα προβλήματα της ζωής, είναι αδύνατο να μιλάμε για την όποια κατάσταση της ψυχικής του υγείας. Και ως προς τη σωματική του υγεία τα πράγματα σε μεγάλο βαθμό είναι μετρήσιμα: υπάρχουν κάποια σταθερά σημεία αναφοράς, βάσει των οποίων κρίνεται η παθολογία ή η φυσιολογία του. Για την ψυχική του υγεία όμως; Υπάρχουν σταθερά σημεία; Το «αδιέξοδο» φαίνεται από το ότι οι ειδικοί  αποφεύγουν τον ορισμό των χαρακτηριστικών, πέραν γενικοτήτων, της θεωρούμενης ψυχικής υγείας, επικεντρώνοντας την προσοχή τους σε ό,τι ονομάζουν ψυχική ευημερία ή απουσία ψυχικής ασθένειας. «Είναι η ψυχολογική κατάσταση κάποιου που λειτουργεί σε ικανοποιητικό επίπεδο συναισθηματικής και συμπεριφοριστικής προσαρμογής» σημειώνουν. Ή, όπως λέει ο Π.Ο.Υ. «ψυχική υγεία είναι η κατάσταση ευεξίας όπου το κάθε άτομο αντιμετωπίζει με επιτυχία τα προβλήματα της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και να συμμετέχει ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον και όχι απλά η απουσία ενός προβλήματος ή μιας διαταραχής». Ορισμοί που δεν άπτονται της ουσίας του θέματος, αλλά περιγράφουν κάποιες καταστάσεις, κυρίως κοινωνιολογικά κι ίσως ψυχολογικά.

Δεν αρνούμαστε τίποτε από τα παραπάνω. Οι προσπάθειες ψυχολόγων και ιατρών για την οριοθέτηση  μίας όσο το δυνατόν αποδεκτής και φυσιολογικής κοινωνικής συμπεριφοράς για κάθε άνθρωπο είναι αξιέπαινες και πρέπει να ενισχύονται – το κοινωνιολογικό κριτήριο είναι από μόνο του ισχυρότατο στοιχείο. Αλλά δεν είναι επαρκές. Διότι ο άνθρωπος συνιστά μέγα μυστήριο. Κι εδώ ακριβώς έχουν λόγο οι διάφορες πνευματικές παραδόσεις του κάθε τόπου, κατεξοχήν δε για τους χριστιανούς η χριστιανική παράδοσή τους.

Λοιπόν, για τη δική μας χριστιανική παράδοση, ο άνθρωπος είναι ψυχικά υγιής στον βαθμό που είναι και πνευματικά υγιής. Κι είναι πνευματικά υγιής, όταν παραμένει μέσα στο πλαίσιο της κατ’ εικόνα και καθ’  ομοίωσιν Θεού δημιουργίας του. Με αναγωγή στο αρχικό ζεύγος: Όσο ο άνθρωπος προσέβλεπε στον Δημιουργό του και υπήκουε στο άγιο θέλημά Του, τόσο και οι δυνάμεις του, σωματικές, ψυχικές και πνευματικές, βρίσκονταν σε ανοδική και αυξητική πορεία. Δυστυχώς, αυτό χάθηκε λόγω της πτώσεως του ανθρώπου στην αμαρτία – της επιλογής του δικού του θελήματος αντί του Δημιουργού του – οπότε και η υγεία του αλλοιώθηκε: η φθορά και η αρρώστια και ο θάνατος μπήκαν ως καθεστώς στη ζωή του. Κι ήρθε βεβαίως ο Υιός και Λόγος του Θεού ως άνθρωπος στον κόσμο, προκειμένου να άρει την αμαρτία και τη  φθορά και να αποκαταστήσει τον άνθρωπο, όμως η αποκατάσταση αυτή που όντως πραγματοποιήθηκε κυρίως με τη Σταυρική θυσία του Κυρίου έγινε δύσκολο αγώνισμα για τον άνθρωπο, περνώντας μέσα από τη διαδικασία της πίστεως, της εντάξεώς του στην Εκκλησία, της ασκήσεώς του πάνω στις εντολές του Χριστού. Κι αυτό θα πει ότι αφενός ο Χριστός ως και τέλειος άνθρωπος πέρα από Θεός συνιστά το όριο του κατεξοχήν υγιούς ανθρώπου – σ’  Εκείνον βλέπουμε τι σημαίνει ψυχική και πνευματική υγεία σε επίπεδο τελειότητας – αφετέρου η ψυχική υγεία (η σωματική μετά Χριστόν στον κόσμο τούτο δεν είναι υποχρεωτικά απαραίτητη)  υπάρχει και αναπτύσσεται στον πιστό, όταν αγωνίζεται την οδό της  αγιότητας. Ανθρωπίνως με άλλα λόγια η κατεξοχήν ψυχικά υγιής ήταν η Παναγία κι ακολουθούν όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας. Ο όσιος Σιλουανός του Άθω βεβαιώνει: «Πώς να καταλάβεις αν η ψυχή είναι υγιής ή ασθενής; Η ασθενής ψυχή είναι υπεροπτική, ενώ η υγιής ψυχή αγαπά την ταπείνωση, όπως τη δίδαξε το Άγιον Πνεύμα».

"ΜΕΓΑΛΕΣ ΩΡΕΣ" στο ΗΡΩΔΕΙΟ

 

«ΜΕΓΑΛΕΣ ΩΡΕΣ»

του συνθέτη Ανδρέα Κατσιγιάννη με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών

στο Ηρώδειο
Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2022

Συμμετέχουν:
Γλυκερία, Δημήτρης Μπάσης, Ελεάννα Βαρελά και ο Jonathan Jackson

 

Ένα πολυδιάστατο μουσικό έργο, μία πολυπρόσωπη μουσική τριλογία, μια μεγάλη παραγωγή

«Πως μοιάζουμε όλοι μες στο Φως
Βουνά, στεριές και κτίσματα
Ένας ορθάνοιχτος ναός
Με ζωντανά Εικονίσματα»

 

Ο συνθέτης Ανδρέας Κατσιγιάννης σε συνεργασία με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα παρουσιάσουν την Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου αποσπάσματα από την τριλογία του συνθέτη, «ΜΕΓΑΛΕΣ ΩΡΕΣ».

Στης «Σιωπής τον Τόπο», το Άγιο Όρος, βιώνονται συνέχεια οι «ΜΕΓΑΛΕΣ ΩΡΕΣ» της παρουσίας του Φωτός. Και οι ώρες γίνονται μεγαλύτερες όταν η του αενάου Φωτός Μητέρα, η «ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ» μεταδίδει το Φως της, σ' αυτούς που το αναζητούν.

Ο Ανδρέας Κατσιγιάννης καταθέτει συνθετικά την γνώση του, από την Βυζαντινή και Δυτική μουσική, μέσα από τον δικό του μουσικό κόσμο.

Μία κατανυκτική προσευχή, που θα ακουστεί σαν το θρόισμα του ανέμου κάτω από τη σκέπη του σεπτού Αγιορείτικου ουρανού στον Αττικό Ουρανό, στο Ηρώδειο, με ερμηνευτές τη Γλυκερία, τον Δημήτρη Μπάση, την Ελεάννα Βαρελά και τον κάτοχο 5 βραβείων Emmy, Αμερικανό μουσικό και ηθοποιό Jonathan Jackson μαζί με 100 χορωδούς από τρεις διαφορετικές χορωδίες.

Αφηγητής ο μεγάλος μας πρωταγωνιστής, Νικήτας Τσακίρογλου.

Την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα διευθύνει ο μαέστρος Στάθης Σούλης.

Μια κατανυκτική μουσική στιγμή κάτω από τον έναστρο ουρανό της Ακρόπολης, στο Ηρώδειο την Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου.

Μέρος των εσόδων θα διατεθεί στην Ένωση Πολυτέκνων Αθηνών

Συντελεστές:

Συνθέτης: Ανδρέας Κατσιγιάννης, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με μαέστρο τον Στάθη Σούλη.

Ερμηνευτές: Γλυκερία, Δημήτρης Μπάσης, Ελεάννα Βαρελά και ο Jonathan Jackson

Συμμετέχουν οι χορωδίες:

"Chorus Vivendi", χοράρχης Ιωάννης Βρυζάκης
Χορωδία Δήμου Νέας Σμύρνης «Μελωδοί», χοράρχης Γεώργιος Ζιάκας
Χορωδία Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, χοράρχης Νίκος Χιώτογλου

Σολίστες μουσικοί:

Αλέξανδρος Αρκαδόπουλος, κλαρίνο
Στέφανος Δορμπαράκης, κανονάκι
Μάρκος Arlan Oscar, πλήκτρα
Φίλιππος Ρέτσιος, πιάνο
Απόστολος Βαλαρούτσος, κιθάρες
Νίκος Μέρμηγκας, πολίτικο λαούτο, μαντολίνο, μπουζούκι
Τάκης Βασιλείου, κρουστά

Ενορχηστρώσεις:

Δημήτρης Μαθιόπουλος, Δημήτριος Σιάμπος, Απόστολος Τσιάρκας, Ανδρέας Κατσιγιάννης

Σχεδιασμός ήχου - ηχοληψία: Γιώργος Καριώτης

Αφηγητής: Νικήτας Τσακίρογλου

Το μουσικό ορατόριο «ΜΕΓΑΛΕΣ ΩΡΕΣ» αποτελείται από δύο ενότητες τραγουδιών και ορχηστρικών θεμάτων του συνθέτη Ανδρέα Κατσιγιάννη. Από την δισκογραφική του δουλειά «Της Σιωπής ο Τόπος» και σε πρώτη εκτέλεση από τον ακυκλοφόρητο δίσκο του «ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ».

ΜΝΗΜΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ (100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ) ΣΤΟΝ Ι. ΝΑΟ ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

 

ΑΓΙΟΣ ΕΘΝΟ-ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ:  Ένα αφιέρωμα

(Του ενορίτη μας κ. Ορέστη Κλεισιούνη, ναυάρχου ε.α.)

Σεβαστοί Πατέρες,

Αγαπητοί Ενορίτες, Κυρίες και Κύριοι,

   Στην φετινή εκδήλωση μνήμης θα ήθελα να μου επιτρέψετε να σας υπενθυμίσω ορισμένα γεγονότα, που επέλεξα από το βίο του Αγίου Εθνο-Ιερομάρτυρα Χρυσοστόμου Επισκόπου Σμύρνης, προκειμένου να αποδώσουμε το οφειλόμενο χρέος προς αυτόν. Όμως θα ήθελα και  την επιείκειά σας για την προφορά μου ζητώντας εκ των προτέρων συγγνώμη.

   O σκοπός της παρούσας συγκέντρωσής μας αποδίδεται εξαίρετα με ένα ποίημα των απανταχού Τριλιανών που, για το χρέος, αναφέρει: Για να θυμάται όσο ζει και αυτός και οι απόγονοί του τις ρίζες της καταγωγής τα πάθη της φυλής του.

   Να λοιπόν η καταγωγή του Αγίου. Η Τρίλια, κωμόπολη της Προύσας. Μία ελληνικότατη και ωραιότατη κωμόπολη της Προποντίδας με φιλοπρόοδους, εργατικούς και φιλόμουσους κατοίκους με ασχολία την καλλιέργεια της γης, ιδιαίτερα την ελαιοπαραγωγή αλλά και την αλιεία. Εδώ λοιπόν, τον χειμώνα του 1867  (6 η 8 Ιανουαρίου 1867), γεννιέται το δεύτερο παιδί του  Δημογέροντα Νικολάου Καλαφάτη και της Καλλιόπης το γένος Λεμονίδου. Ο Νικόλαος Καλαφάτης, ευσεβής και καλός χριστιανός, έψελνε τακτικά στην εκκλησία της κωμόπολής του και  ονειρευόταν να δει ένα από τα παιδιά του κληρικό και μάλιστα Δεσπότη. Από εκεί, ένα πρωινό, δύο ημέρες πριν τη βάφτιση του μικρού Χρυσόστομου, πέρασε ο Μητροπολίτης Προύσας Νικόδημος και ευλόγησε το παιδί, ενώ οι παρευρισκόμενοι ευχόντουσαν στη μητέρα του και Δεσπότης. Η μητέρα του, εν πνεύματι και αληθεία  Χριστιανή, τον τάζει στην εκκλησία μπροστά στο εικόνισμα της Παναγίας της Παντοβασσίλισας. Έτσι ξεκινάει η πορεία ενός μάρτυρα Ιεράρχη.

   Στο επτατάξιο σχολείο διακρίνεται ο Χρυσόστομος για την ευγένεια του χαρακτήρα του και την πνευματική του υπεροχή, ενώ   δείχνει έφεση  στην εκκλησιαστική ιστορία. Με τη βοήθεια του Θεού και τις δαπάνες της οικογενείας του θα σταλεί το 1884 στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης όπου θα αποφοιτήσει αριστούχος το 1891. Από τότε και μέχρι να εκλεγεί Μητροπολίτης υπηρετεί ως αρχιδιάκονος της Μητρόπολης Μυτιλήνης και αργότερα της Εφέσου, ενώ από το 1897 χειροτονείται από τον ίδιο τον Πατριάρχη ως πρεσβύτερος για να ακολουθήσει σύντομα η χειροθεσία του ως Μεγάλος Πρωτοσύγκελος του Οικουμενικού Θρόνου το 1898.

   Μία άγνωστη πτυχή της ζωής του αποτελεί και η συμβολή του για την αποκατάσταση της αλήθειας στο ζήτημα του δήθεν τάφου της Παναγίας στην Έφεσο, που προέκυψε το 1894. Συνέβαλε σπουδαία ανατρέποντας με ακαταμάχητα επιχειρήματα τους ισχυρισμούς των Καθολικών. Ας έχουμε υπόψη μας πως και σήμερα ακόμη διατηρείται ένας χώρος που δείχνουν οι Καθολικοί ως τάφο της Παναγίας με πλήρη διαστρέβλωση της αλήθειας.

   Ο Άγιος, την Μ. Παρασκευή του 1902, εκφωνεί   ένα μνημειώδη λόγο για τη ζωή και τον θάνατο. Είπε ότι η ζωή και ο θάνατος είναι δύο ισοδύναμες και ισότιμες εκφράσεις, αφού η ζωή οδηγεί στον θάνατο και ο θάνατος ανοίγει τις πύλες της ζωής. Η σταύρωση του Κυρίου μία και μόνη κατεύθυνση έχει, τη συμφιλίωση του ανθρώπου προς τον θάνατο. Εκεί ουσιαστικά, με τα συγχαρητήρια του παριστάμενου Πατριάρχη, διαπιστεύεται να καταλάβει  μία εξέχουσα θέση στην Εκκλησία.

   Τον Μάϊο του 1902 εκλέγεται Μητροπολίτης Δράμας. Η  επιθυμία των γονέων του εισακούστηκε από το Θεό και ο Χρυσόστομος σε ηλικία 35 ετών γίνεται Δεσπότης μίας Μητρόπολης στην καρδιά του Μακεδονικού Αγώνα, αλλά και στην κορύφωσή του. Το 1904 σκοτώθηκε ο Παύλος Μελάς. Αποτελεί μνημείο γενναιότητας η μάλλον προφητική απάντηση την οποία έδωσε, κατά την χειροτονία του, προς την προσφώνηση  του αειμνήστου Πατριάρχου Ιωακείμ του Γ΄.

«Εν όλη τη καρδία μου και εν όλη τη διάνοια μου θα υπηρετήσω την Εκκλησία και το Γένος. Και η μίτρα μου, την οποία  οι άγιες χείρες σου εναπέθεσαν στην κεφαλή μου, εάν πέπρωται να  απωλέσει ποτέ την λαμπηδόνα των λίθων της, θα μεταβληθεί σε ακάνθινο στεφάνι μάρτυρος Ιεράρχου».

 Συγκλονιστική στιγμή στην πορεία της ζωής του, χαρακτηριστική του μεγέθους της προσωπικότητάς του. Στη Μητρόπολη Δράμας εκτελεί πλουσιότατο έργο και κτίζει  ναούς,  γηροκομεία και άλλα κοινωφελή καθιδρύματα, ενώ η εθνική  του δράση  οδήγησε στην ανάκλησή του στην Κωνσταντινούπολη και την τελική μετάθεσή του από την Μητρόπολη τον Ιούνιο του 1909.

   Το 1910 εκλέγεται  Μητροπολίτης Σμύρνης από την οποία απομακρύνθηκε και πάλι δύο φορές για εθνικούς πάντοτε λόγους. Η Σμύρνη εκείνη την περίοδο, προ των Βαλκανικών Πολέμων αλλά και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανθούσε σε όλους τους τομείς της ζωής της πόλης με ισχυρότατη ελληνική παρουσία. Η αποβίβασή του στη Σμύρνη, για την ανάληψη των καθηκόντων του, ήταν περιπετειώδης, με παραλίγο ναυάγιο του πλοίου που επέβαινε. Ο Άγιος με θαυμαστή ψυχραιμία ενθαρρύνει το πλήρωμα και τους επιβαίνοντες. Σε επιστολή του προς τον Πατριάρχη αναφέρει ότι περάσαμε τη νύκτα αγωνιώντες και αναμένοντες τον θάνατο. Εκεί προσκάλεσε όλους τους χριστιανούς σε δέηση προς τον Θεό και διάβασε μεγαλόφωνα τα κεφάλαια του Ευαγγελίου που περιέχουν την Δεσποτική προσευχή και αποτελούν περικοπές της Μεγάλης Πέμπτης. Το θαύμα ήταν προφανές και το πλήρωμα παρατάχθηκε τιμητικά, κατά την αποβίβασή του, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του.

   Ένα χρόνο μετά την τοποθέτησή του στην Μητρόπολη Σμύρνης δολοφονείται ο μικρασιάτικης καταγωγής Μητροπολίτης Γρεβενών Αιμιλιανός από κομιτατζήδες. Στις  2 Οκτωβρίου του 1911 κατάχλομος και ταραγμένος ο Άγιος ανεβαίνει στο άμβωνα της Αγίας Φωτεινής και λέει, μεταξύ άλλων: «όταν Αρχιερείς καίγονται ως λαμπάδες ενώπιον της πατρίδας ο μαρτυρικός τους θάνατος γίνεται υπόθεση ζωής και δόξας αλλά και  θεμέλιο αγιοτέρου βίου. Το μνημόσυνό τους δεν εναρμονίζεται με δάκρυα και θλίψη, αλλά με υπερηφάνεια και αγαλλίαση». Και κλείνει λέγοντας: «Σε εμάς χαρίσθηκε όχι μόνο το να πιστεύουμε ορθώς στον Χριστό αλλά και το υπέρ Αυτού αγογγύστως πάσχειν, γενναίως μαρτυρείν και ενδόξως θνήσκειν».

   Η προσφορά του ποιμενάρχη στην Μητρόπολη Σμύρνης ήταν διαρκής και πολυσχιδής, ενώ δινόταν απλόχερα προς όλους τους κατοίκους. Ενδιαφέρθηκε για το πανεπιστήμιο Σμύρνης,   υποστήριξε εγκάρδια τη λειτουργία της μουσικής σχολής  και έσωσε τον Πανιώνιο Γυμναστικό Σύλλογο που είχε περιέλθει σε δυσχερέστατη θέση. Το 1919 η συνθήκη των Σεβρών θα αλλάξει το καθεστώς της Σμύρνης και θα αρχίσει ο Γολγοθάς του Ιεράρχη που θα καταλήξει το 1922. Στο διάστημα αυτό θα  αντιμετωπίσει με ειλικρίνεια και υψηλό αίσθημα ευθύνης  τον ύπατο αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη. Προ του τέλους του θα απευθύνει  έκκληση στον Ελευθέριο  Βενιζέλο για το ποίμνιο του, ενώ θα σημειώσει όταν το γράμμα θα διαβασθεί ίσως να βρίσκεται στο μαρτύριο του. Ακόμη και όταν θα του προσφερθεί βοήθεια στο Γαλλικό προξενείο για να αποχωρήσει σώος, θα κοιτάξει την εικόνα του μαρτυρίου του Αγίου Πολυκάρπου, πολιούχου της Σμύρνης, και θα πει: «έχω την αίσθηση για ανάλογο φρικτό μαρτύριο». Μετά   όταν θα κληθεί να  προσαχθεί στο Τούρκο Στρατιωτικό Διοικητή Νουρεντίν θα ανοίξει το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο και θα διαβάσει το κεφάλαιο της προσαγωγής του Ιησού στον Πιλάτο. Το Ευαγγέλιο βρέθηκε ανοιχτό και στο περιθώριο μια ιδιόχειρη σημείωση του Χρυσοστόμου: «Συγχωρώ όλους και ζητώ  την συγχώρηση όλων», ενώ θα θυμηθεί τα λόγια , που σαν υπόσχεση είχε δώσει στον Πατριάρχη όταν τον μετέθεταν στη Δράμα: «Ζητώ σταυρόν, μεγάλον σταυρὸν επὶ του οποίου να δοκιμάσω την ευχαρίστησιν καθηλούμενος, και μη έχων έτερόν τι να δώσω προς σωτηρίαν της ημετέρας πατρίδος να δώσω το αίμα μου». Μετά την προσαγωγή του παραδόθηκε στα πλήθη με τη γνωστή κατάληξη. Η εικόνα της κατακρεούργησης είναι τρομερή. Το παλαιό ημερολόγιο έγραφε  27 Αυγούστου του 1922, ημέρα Σάββατο. Πέθανε σαν αληθινός μάρτυρας. Το τελευταίο του βήμα σταθερό και τα μάτια του αστραφτερά, αγέρωχος με πίστη ακλόνητη. Ο Ιεράρχης που αντιμετώπισε τη ζωή ως ατέλειωτο αγώνα με τέρμα το μαρτύριο, τη θυσία.

   Με την μικρή παράθεση των γεγονότων αποτίουμε φόρο τιμής στον μέγιστο Ιεράρχη κλίνοντας ευλαβικά  το γόνυ. Στεκόμαστε και  αντικρίζουμε την προτομή του, κάθε φορά που προσερχόμαστε στον Ιερό Ναό της Αγίας  Παρασκευής, χάριν της πρωτοβουλίας του αειμνήστου Μικρασιάτη ενορίτη μας  Βασιλείου Τζαννή, διδασκόμενοι διαρκώς πως ο δρόμος του μαρτυρίου οδηγεί στην αιώνιο ζωή.

   Ο ποιητής νοσταλγεί και γράφει: «Υπάρχουν κάποια απόρθητα στη Μικρασία κάστρα, θεμέλιο τους τα Τάρταρα κι Ακρόπολη τους τα Άστρα, αυτά  δικά σου δε μπορείς εχτρέ τους να τα κάμεις, τα  υπερασπίζουν άτρωτες Ασώματες Δυνάμεις, κι απ’ τις επάλξεις τους φωνή κραυγάζει στεντορεία: Δικά σας αν τα χώματα, δική μας η Ιστορία».

   Σας ευχαριστώ πολύ.

 

(Σύντομη ομιλία επί τη μνήμη των αναιρεθέντων υπό των Τούρκων Μικρασιατών πατέρων και αδελφών κατά την καταστροφή του 1922, στις 22 Σεπτεμβρίου 2019).