ΤΟ ΓΕΝΕΘΛΙΟΝ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Η σύνδεση της Γεννήσεως της Παναγίας με τον Ιησού Χριστό είναι εκείνο που κατεξοχήν εξαγγέλλει η εορτή.  Δεν προβάλλεται η Παναγία μας καθεαυτήν ως άνθρωπος. Ποτέ κανείς άνθρωπος από μόνος του, όσο σπουδαίος κι αν είναι, δεν μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά τους ανθρώπους - όλοι ενεργούν και υπάρχουν μέσα στα πλαίσια της φθοράς και του θανάτου. Η Παναγία έρχεται στον κόσμο μέσα στο θείο σχέδιο σωτηρίας του κόσμου από την αμαρτία και τον θάνατο: είναι η προορισθείσα εκ πασών των γενεών να γίνει Μητέρα του Θεού, παραμένοντας Παρθένος κόρη, όπως διαλαλούν οι ύμνοι της εορτής της. Είναι εκείνη που ο ερχομός της, ως προαναγγελία του Σωτήρα του κόσμου Χριστού, είχε προφητευθεί με φωτισμό Θεού από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης∙ είτε ως κλίμαξ του Ιακώβ είτε ως στάμνος και μάννα είτε ως ράβδος του Ααρών είτε πολύ περισσότερο ως «η κεκλεισμένη πύλη, η κατά ανατολάς βλέπουσα», την οποία έδειξε στον προφήτη Ιεζεκιήλ ο Θεός, αποκαλύπτοντάς του ότι δεν θα την διέλθει άλλος παρά μόνον ο Ίδιος, και γι’  αυτό θα την κρατήσει έπειτα και πάλι κεκλεισμένη.

Η Γέννηση της Παναγίας λοιπόν τονίζεται και υμνολογείται τόσο εξαίσια, διότι ακριβώς παραπέμπει στον Ιησού Χριστό. Ο Χριστός είναι Εκείνος που δίνει την αξία στη Μητέρα Του, χωρίς την οποία όμως δεν θα ήταν Αυτός που είναι: εκτός από τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Γι’  αυτό και η μοναδικότητα του Ιησού Χριστού αποκαλύπτει και τη μοναδικότητα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Κανείς ποτέ δεν υπήρξε ούτε πρόκειται να υπάρξει παρόμοιος με την Παναγία. Το ύψος της αγιότητάς της είναι υπέρμετρο και πάντοτε θα παραμένει, κατά την πατερική ποιητική έκφραση, «Θεός μετά Θεόν». Κατά συνέπεια κατανοείται και το γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη χαρά στη σύμπασα οικουμένη. Διότι με τη Γέννηση της Παναγίας ξεκινά η διαδικασία Γεννήσεως και της Χαράς του κόσμου, του Χριστού. Στον κόσμο πια θα υπάρχει η δυνατότητα υπέρβασης της αμαρτίας, κατάργησης του διαβόλου, καταπάτησης του θανάτου. Στον κόσμο θα υπάρχει η αληθινή Ζωή. Είναι δυνατόν να μη χαίρει ο κόσμος γι’  αυτό; «Σήμερον της παγκοσμίου χαράς τα προοίμια∙ σήμερον έπνευσαν αύραι, σωτηρίας προάγγελοι».

 Και βεβαίως η Εκκλησία μας δεν παύει, προβάλλοντας με ποιητικότατο και θεολογικότατο τρόπο την εορτή, να καλεί και εμάς τους πιστούς όλων των αιώνων στην πρακτική διάσταση αυτής∙ δηλαδή αφενός να κινηθούμε σε δοξολογία του Θεού μας για την ευεργεσία Του να αναδείξει την Παναγία κατοικητήριό Του, αφετέρου να κατανοήσουμε ότι «ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου» ο Κύριος θα μας σώζει, και τρίτον, να διδαχθούμε από την Παναγία στον τρόπο της ζωής της, ακολουθώντας  αυτό που την ανέδειξε σε τόσο μεγάλη αγιότητα: το «ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμά Σου». Η Εκκλησία αδιάκοπα μας υπενθυμίζει ότι είμαστε κλημένοι για τη θέωση, δηλαδή να γινόμαστε κι εμείς Παναγίες, σαρκώνοντας τον Χριστό μέσα μας. Κι ο λόγος για την προοπτική αυτή που ξεπερνά οποιαδήποτε φαντασία είναι η ένταξή μας στο σώμα του Χριστού διά του αγίου βαπτίσματός μας. Είμαστε μέλη Χριστού, είμαστε ενδεδυμένοι Εκείνον, συνεπώς μπορούμε να ζούμε σαν την Παναγία. Αρκεί βεβαίως να το θέλουμε και να το επιτηζούμε.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

“᾽Εμοί δέ μή γένοιτο καυχᾶσθαι, εἰ μή ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Κυρίου, δι᾽οὗ ὁ κόσμος ἐμοί ἐσταύρωται, κἀγώ τῷ κόσμῳ”

 Τό ἀποστολικό, (ὅπως καί τό εὐαγγελικό ἄλλωστε), ἀνάγνωσμα τῆς Κυριακῆς βρίσκεται μέσα στήν προοπτική τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς ὑψώσεως τοῦ τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Παρμένο ἀπό τήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ἀναφέρεται στό τί ἀποτελεῖ καύχημα τοῦ ἀποστόλου. Καί τό καύχημα αὐτό εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου. ᾽Αφοῦ ὁ ἀπόστολος ἐπιστήσει τήν προσοχή τῶν Γαλατῶν ἀπέναντι σ᾽ ἐκείνους πού θέλουν νά τούς χρησιμοποιοῦν ἀπό πλευρᾶς θρησκευτικῆς – τούς ἰουδαιοχριστιανούς, οἱ ὁποῖοι ἤθελαν νά τά ἔχουν καλά μέ ὅλους, ἀρκεῖ νά μή ὑφίσταντο κάποιο διωγμό γιά τήν πίστη τους – τονίζει ἀκριβῶς τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου ὡς καύχηση τῆς ζωῆς του καί ὡς προσωπικό γεγονός σωτηρίας του. ῾῞Οσο γιά μένα, δέν θέλω ἄλλη ἀφορμή γιά καύχηση ἐκτός από τόν σταυρό τοῦ Κυρίου μας ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ, τόν σταυρό πού πάνω του ὁ κόσμος πέθανε γιά μένα κι ἐγώ γιά τόν κόσμο᾽.

 1. Ὁ ἀπόστολος δέν καυχᾶται γιά ἐπίγεια πράγματα, δηλαδή γιά χρήματα, γιά δόξα, γιά δύναμη - ὅ,τι ἐκφράζει τόν κοσμικό λεγόμενο ἄνθρωπο κάθε ἐποχῆς -, διότι μία τέτοια καύχηση γιά τά γήϊνα μόνο ἀγαθά εἶναι εὐνόητο ὅτι ἀποκαλύπτει τόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἔχει διαγράψει τόν Θεό καί τήν παρουσία Του ἀπό τή ζωή του καί ἔχει κάνει κέντρο αὐτῆς μόνον τή φιλαυτία καί τόν ἐγωϊσμό του. ῞Ενα ἐγωπαθές ἄτομο πού βιώνει ἔτσι τήν οὐσία τῆς ἁμαρτίας, ἔχει ὡς μόνη ὅραση ζωῆς ὅ,τι ἱκανοποιεῖ τίς αἰσθήσεις του καί τά πάθη του, κατά τό ῾φάγωμεν, πίωμεν, αὔριον γάρ ἀποθνῄσκομεν᾽. Πρόκειται γιά τήν καύχηση τοῦ τύπου τοῦ ἄφρονος πλουσίου τῆς γνωστῆς παραβολῆς τοῦ Κυρίου, πού τό μόνο τελικῶς πού εἰσπράττει εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς αἰώνιας σωτηρίας του. ῾῞Α δέ ἡτοίμασας, τίνι ἔσται; Τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ᾽.

Ὁ ἀπόστολος καυχᾶται γιά ὅ,τι θεωρεῖτο σκάνδαλο γιά τούς ἰουδαίους καί ἀνοησία γιά τούς εἰδωλολάτρες : τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου. Γιατί; Διότι ὡς γνωστόν πάνω στόν Σταυρό ἀποκορυφώθηκε ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἄνθρωπο - ῾οὕτω γάρ ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον ὥστε τόν Υἱόν αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν᾽ - ἀφοῦ διά τοῦ Σταυροῦ ἤρθη ἐν Χριστῷ ἡ ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου καί σώθηκε ἔτσι αὐτός ἀπό τό κεντρί της, τόν θάνατο, καί τόν παντοτινό ὑποκινητή της, τόν πονηρό διάβολο. Μέ τόν Σταυρό ὁ ἄνθρωπος ὁδηγήθηκε στήν ἐλευθερία καί τή χαρά τῆς ἀληθινῆς ζωῆς: τή μετοχή του στό ἀποτέλεσμα τοῦ Σταυροῦ, τήν  ᾽Ανάσταση τοῦ Χριστοῦ. ῎Ετσι καύχηση γιά τόν Σταυρό σημαίνει καύχηση γιά τό μυστήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πού νίκησε τόν θάνατο καί τόν ἐγωϊσμό, δείχνοντας τήν αἰώνια ζωή ὡς προοπτική τοῦ ἀνθρώπου.

2. Τήν πραγματικότητα αὐτή ἐξηγεῖ ὁ ἀπόστολος στή συνέχεια: «μέ τόν Σταυρό ὁ κόσμος γιά μένα ἔχει σταυρωθεῖ καί ἐγώ γιά τόν κόσμο». Ὁ Σταυρός ἔχει ἀνθρωπολογικές καί παγκόσμιες διαστάσεις. ῞Ο,τι ὑπέστη ὁ Κύριος ἀντανακλᾶ πιά στόν ἄνθρωπο τόν ὁποῖο προσέλαβε καί ὁ ὁποῖος μπορεῖ νά ὑπερνικήσει τίς ὅποιες ἐπιρροές τοῦ ἁμαρτωλοῦ κόσμου, προερχόμενες εἴτε ἔξω ἀπό αὐτόν εἴτε ἀπό τά ἴδια τά πάθη του. ᾽Αρκεῖ βεβαίως νά πιστέψει στόν Χριστό καί νά Τόν ἀποδεχθεῖ στή ζωή του, πού σημαίνει νά βαπτισθεῖ στό ἅγιο ὄνομά Του καί νά γίνει μέλος τοῦ ζωντανοῦ σώματός Του, τήν ᾽Εκκλησία. ᾽Ενσωματωμένος στόν Χριστό εἰσπράττει τή δύναμή Του καί ἀπελευθερώνεται ἀπό τή δύναμη τῆς ἁμαρτίας. Ὁ κόσμος, κατά τή διατύπωση τοῦ ἀποστόλου, νεκρώνεται γι᾽ αὐτόν καί ὁ ἴδιος νεκρώνεται γιά τόν κόσμο. Καί βεβαίως ἐννοεῖται ὅτι μιλώντας γιά τή νέκρωση τοῦ κόσμου ὁ ἀπόστολος δέν ἐννοεῖ τόν κόσμο ὡς δημιουργία τοῦ Θεοῦ. ᾽Εννοεῖ αὐτό πού ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δίνει ὡς περιεχόμενο: τό ἁμαρτωλό φρόνημα τοῦ κόσμου, τή δύναμη τῆς ἁμαρτίας. Τό λέει πολύ καθαρά μεταξύ τῶν ἄλλων ὁ ἀπόστολος ᾽Ιωάννης ὁ Εὐαγγελιστής: ῾Μή ἀγαπᾶτε τόν κόσμον μηδέ τά ἐν τῷ κόσμῳ. ῞Οτι πᾶν τό ἐν τῷ κόσμῳ, ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκός καί ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καί ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου, ἐκ τοῦ Θεοῦ οὔκ ἐστιν᾽.

Μέ ἄλλα λόγια, καυχᾶται ὁ ἀπόστολος, ναί, γιά τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου. ᾽Αλλά δέν βλέπει τόν Σταυρό σάν κάτι μετέωρο: ἀποκομμένο ἀπό τόν ἴδιο, σάν γεγονός δηλαδή πού σχετίζεται μέ κάποιον ἄλλον ἔστω καί τόν Θεό. Μία τέτοια θεώρηση θά συνιστοῦσε διαστροφή τῆς πίστεως. Θά σήμαινε ἀλλοίωσή της κι ἔκπτωσή της σέ μία ἰδεολογία. Τόν Σταυρό Τόν βλέπει χάριτι Θεοῦ ὡς προσωπικό ὑπαρξιακό γεγονός, ὡς βίωμα δικό του, πού τόν κάνει νά μετέχει σ᾽ Αὐτόν. Τό εἶχε πεῖ ἄλλωστε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. ῾῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι᾽. ῎Ετσι ὁ χριστιανός, ἄν εἶναι ἀληθινός χριστιανός, δέν μπορεῖ νά ἀφήσει χῶρο μέσα στήν καρδιά καί τόν νοῦ του γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς ὅποιας ἁμαρτίας. Κάθε κίνημα ἐμπαθές, εἴτε φιληδονίας είτε φιλαργυρίας εἴτε φιλοδοξίας, νεκρώνεται ἐν τῇ γενέσει του, ὅπως ἀντιστοίχως ὅπου ἐνεργεῖται ἡ ἁμαρτία τοῦ κόσμου ἐκεῖ δέν μπορεῖ νά βρεῖ παρόντα τόν χριστιανό. Γιά τόν πεσμένο στήν ἁμαρτία κόσμο ὁ χριστιανός εἶναι ἀπών, δέν ὑπάρχει. Ἡ γνωστή εἰκόνα τοῦ ἐσταυρωμένου μοναχοῦ, ὅπου στή θέση τοῦ μοναχοῦ βρίσκεται καί κάθε χριστιανός, εἶναι κατεξοχήν ἀποκαλυπτική τῆς ἀλήθειας αὐτῆς.

3. ᾽Εσταυρωμένος ἔτσι ὁ χριστιανός, μέ ἀνενέργητη τήν ἁμαρτία μέσα του, ἤ καθιστώντας την ἀνενέργητη μέ τό διαρκές βίωμα τῆς μετανοίας του κάθε φορά πού ἐπισημαίνει τή δαιμονική ἐπιρροή της στήν ὕπαρξή του, βλέπει νά μετατίθεται ἐσωτερικά σέ μία ἄλλου εἴδους κατάσταση: γίνεται ῾καινή κτίσις᾽, καινούργια δημιουργία. Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ἐνεργεῖ σέ αὐτόν, κάνοντάς τον νά βιώνει ἤδη ἀπό τή ζωή αὐτή τήν πνευματική ἀνάστασή του, πού ἐκδηλώνεται μέ τούς καρπούς τοῦ ἁγίου Πνεύματος: τήν ἀγάπη, τή χαρά, τήν εἰρήνη, τή μακροθυμία, τήν ἐγκράτεια. Τό ἐπισημαίνει ὁ ἀπόστολος: ῾ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ᾽ αὐτούς καί ἔλεος καί ἐπί τόν ᾽Ισραήλ τοῦ Θεοῦ᾽. Ὅσοι ἀκολουθοῦν αὐτήν τήν ἀρχή, θά ἔχουν τήν εἰρήνη καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ μαζί τους, αὐτοί καί ὅλος ὁ λαός τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἐν Χριστῷ δηλαδή ἄνθρωπος πού μετέχει στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ ὡς μέλος Αὐτοῦ καί ὡς τηρητής τῶν ἐντολῶν Του, μακριά συνεπῶς ἀπό τήν ἁμαρτία, ζεῖ ἐνεργά μέσα στή χάρη καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Εἶναι μέσα στόν Θεό καί ὁ Θεός μέσα σ᾽ αὐτόν. Βρίσκεται ὅσο εἶναι δυνατόν  σέ μία κατάσταση ἀδιάκοπης θείας κοινωνίας.

 Κανείς δέν εἶπε ὅτι ὁ δρόμος τοῦ χριστιανοῦ εἶναι εὔκολος. ῾Οὐδείς ἀνῆλθεν εἰς τόν οὐρανόν μετά ἀνέσεως᾽, μᾶς λένε οἱ ἅγιοί μας, στοιχώντας στή ζωή καί τόν λόγο τοῦ Κυρίου. Χρειάζεται νά σταυρώνουμε καθημερινῶς τά πάθη καί τίς ἁμαρτίες μας, διότι λάβαμε διά τοῦ ἁγίου βαπτίσματος τή δύναμη γι᾽ αυτό, προκειμένου νά διατηρεῖται ἡ χάρη τοῦ βαπτίσματος μέσα μας, δηλαδή ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι καί ὅλοι οἱ ἅγιοι τό ἔκαναν. ᾽Απομένει νά τό ἀποδεικνύουμε καί ἐμεῖς.

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Ἰωάν. 3, 13-17)

Εἶπεν ὁ Κύριος· Οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὢν ἐν τῷ οὐρανῷ. Καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ. 

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Εἶπε ὁ Κύριος· Κανένας δέν ἀνέβηκε στόν οὐρανό παρά μόνο ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου, πού κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανό, καί πού εἶναι στόν οὐρανό. Ὅπως ὁ Μωυσῆς ὕψωσε τό χάλκινο φίδι στήν ἔρημο, ἔτσι πρέπει νά ὑψωθεῖ ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου, ὥστε ὅποιος πιστεύει σ’ αὐτόν νά μή χαθεῖ ἀλλά νά ζήσει αἰώνια. Τόσο πολύ ἀγάπησε ὁ Θεός τόν κόσμο, ὥστε παρέδωσε στό θάνατο τό μονογενῆ του Υἱό, γιά νά μή χαθεῖ ὅποιος πιστεύει σ’ αὐτόν ἀλλά νά ἔχει ζωή αἰώνια. Γιατί, ὁ Θεός δέν ἔστειλε τόν Υἱό του στόν κόσμο γιά νά καταδικάσει τόν κόσμο, ἀλλά γιά νά σωθεῖ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ.

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ (Γαλ. 6, 11-18)

Ἀδελφοί, ἴδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί. Ὅσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί, οὗτοι ἀναγκάζουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, μόνον ἵνα μὴ τῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ διώκωνται. Οὐδὲ γὰρ οἱ περιτετμημένοι αὐτοὶ νόμον φυλάσσουσιν, ἀλλὰ θέλουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, ἵνα ἐν τῇ ὑμετέρᾳ σαρκὶ καυχήσωνται. Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ. Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλὰ καινὴ κτίσις. Καὶ ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ’ αὐτοὺς καὶ ἔλεος, καὶ ἐπὶ τὸν Ἰσραὴλ τοῦ Θεοῦ. Τοῦ λοιποῦ κόπους μοι μηδεὶς παρεχέτω· ἐγὼ γὰρ τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω. Ἡ χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετὰ τοῦ πνεύματος ὑμῶν, ἀδελφοί· ἀμήν.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Ἀδελφοί, προσέξτε μέ πόσο μεγάλα γράμματα σᾶς γράφω τώρα μέ τό ἴδιο μου τό χέρι. Ὅσοι θέλουν ν’ ἀποκτήσουν καλή φήμη στούς ἀνθρώπους, αὐτοί σᾶς ὑποχρεώνουν νά περιτέμνεστε μέ μόνο στόχο νά μήν καταδιώκονται ἀπό τούς Ἰουδαίους ἐξαιτίας τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ. Ἄλλωστε οὔτε κι αὐτοί πού ἐπιμένουν στήν περιτομή τηροῦν τό νόμο. Ἁπλῶς θέλουν νά περιτέμνεστε ἐσεῖς, γιά νά καυχηθοῦν ὅτι σᾶς κατάφεραν νά τό κάνετε. Ὅσο γιά μένα, δέν θέλω ἄλλη ἀφορμή γιά καύχηση ἐκτός ἀπό τό σταυρό τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τό σταυρό πού πάνω του ὁ κόσμος πέθανε γιά μένα κι ἐγώ γιά τόν κόσμο. Γιά ὅσους ἀνήκουν στόν Ἰησοῦ Χριστό δέν ἔχει καμιά σημασία οὔτε τό νά κάνεις περιτομή οὔτε τό νά μήν κάνεις, ἀλλά ὅλοι εἶναι νέα δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Ὅσοι ἀκολουθοῦν αὐτή τήν ἀρχή, θά ἔχουν τήν εἰρήνη καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ μαζί τους, αὐτοί καί ὅλος ὁ λαός τοῦ Θεοῦ. Στό ἑξῆς κανένας ἄς μή μοῦ δημιουργεῖ προβλήματα. Ἀρκετά ἔχω πάθει γιά τόν Ἰησοῦ, ὅπως δείχνουν τά σημάδια στό σῶμα μου. Ἡ χάρη τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ εὔχομαι νά εἶναι μαζί σας, ἀδερφοί μου. Ἀμήν.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟ ΘΕΟ!

«Μου είπε κάποτε, προ ετών, ο σεβαστός μοι γέρων (νυν επισήμως όσιος) Γεράσιμος ο υμνογράφος:

- Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέγει ότι το μόνον, το οποίον αδυνατεί να πράξη ο Παντοδύναμος Θεός είναι το να ενωθή με τον ακάθαρτον άνθρωπον. Εις αυτό αδυνατεί» (αρχ. Ιωαννίκιος, Αθωνικόν Γεροντικόν).

Δεν αποτελεί «λογοπαίγνιο» η τοποθέτηση του αγίου Γρηγορίου και όλων των αγίων που αναφέρονται στην παραπάνω αλήθεια: ο παντοδύναμος Θεός… αδυνατεί σε κάτι! Και το σημειώνουμε γιατί υπάρχουν κάποιοι βλάσφημοι, με επίγνωση ή όχι, οι οποίοι θέλοντας να ειρωνευτούν την πίστη χρησιμοποιούν ακριβώς αυτήν τη σοφιστεία: «μπορεί ο Θεός που είναι παντοδύναμος να κάνει κάτι που είναι γι’ αυτόν αδύνατο; Αν δεν μπορεί, άρα δεν είναι παντοδύναμος!» Η βλασφημία είναι προφανής: τον Θεό Τον αντιμετωπίζουν ως… παιχνίδι, ως άθυρμα που μπορούν να Του θέτουν ερωτήματα, να Τον υποβάλλουν σε… κουίζ, για να μπορέσουν να… γελάσουν μαζί Του ή μάλλον αφορμώμενοι από Αυτόν να παρουσιάζονται στα μάτια των «ελαφρών» ανθρώπων «έξυπνοι» και «απελευθερωμένοι», που βρίσκονται «υπεράνω» και του ίδιου του Θεού! Η αφροσύνη στο έπακρον! Τρέμει κανείς απέναντι σ’ αυτούς τους ανθρώπους, όχι βεβαίως για την ανοησία τους, αλλά γιατί βλέπει την ενδεχόμενη παιδαγωγική επέμβαση του Δημιουργού, διότι «φοβερόν το εμπεσείν εις χείρας Θεού ζώντος», ο Οποίος «ου μυκτηρίζεται», δεν μπορείς να παίξεις μαζί Του! Η μόνη παρηγοριά είναι η απόλυτη πίστη στην αγάπη Του, η Οποία κάποιους τέτοιους ανθρώπους, αν δεν εκκινούν από δαιμονικές προϋποθέσεις, δηλαδή από υπέρμετρη υπερηφάνεια, τους συνετίζει συνήθως με ελαφρούς πειρασμούς για να ορθοφρονήσουν.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λοιπόν, κατά τον όσιο Γεράσιμο τον υμνογράφο, τον Μικραγιαννανίτη, διατυπώνει εν προκειμένω την αλήθεια την οποία ο ίδιος ο Κύριος απεκάλυψε: «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Θα δουν δηλαδή τον Θεό, που θα πει μπορούν να ενωθούν εμπειρικά με τον Θεό, να μετέχουν στη θεοποιό ενέργειά Του, μόνον εκείνοι που αγωνίζονται να έχουν καθαρή την καρδιά τους από ό,τι αμαρτωλό και εμπαθές. Ακριβώς διότι ο Θεός «εν αγίοις αναπαύεται», ο απόλυτα καθαρός και άγιος Θεός βρίσκει τόπο καταπαύσεώς Του το έδαφος της καρδιάς ενός ανθρώπου που είναι συντονισμένος μαζί Του, που «συγγενεύει» μ’ Εκείνον. Κι αυτό συμβαίνει γιατί Θεός και αμαρτία δεν συμβιβάζονται, φως και σκοτάδι δεν συνυπάρχουν, όπου υπάρχει το φως εκεί δεν υφίσταται το σκοτάδι, κι όπου υπάρχει το σκοτάδι εκεί δεν υφίσταται το φως. «Ουδείς δύναται δυσίν κυρίοις δουλεύειν».

 Και βλέπουμε την αλήθεια αυτή στη ζωή όλων των αγίων μας. Τι αγωνίστηκαν και αγωνίζονται με τη χάρη του Θεού να κάνουν όλοι οι άγιοι, οι πιστοί δηλαδή του Χριστού και της Εκκλησίας; Να καθαρίσουν την καρδιά τους, τον εσωτερικό τους κόσμο με τον μόνο τρόπο που έχει υποδείξει ο Κύριος και οι άγιοι Απόστολοί Του: την τήρηση των αγίων Του εντολών. Είναι γνωστό σε όλους: την ώρα που ο πιστός ως μέλος Χριστού κινηθεί προς εφαρμογή αυτών που ο Κύριος έδωσε εντολή, την πίστη δηλαδή στον Θεό και την αγάπη προς τον συνάνθρωπο - «αύτη εστιν η εντολή του Θεού, ίνα πιστεύσωμεν τω ονόματι του Υιού Αυτού και αγαπώμεν αλλήλους» -, την ίδια ώρα ενεργοποιείται και η μεγάλη χάρη που κάνει τον άνθρωπο να μένει μέσα στον Χριστό και τον Χριστό μέσα σ’ εκείνον, μία διαρκής θεία κοινωνία ως συνέχεια της μετοχής στη μυστηριακή θεία κοινωνία. Είναι τόσο απλή η συγκεκριμένη αλήθεια, όσο απλή είναι η παραδοχή ότι για να ανάψει κανείς το φως του δωματίου του θα απαιτηθεί να πατήσει τον διακόπτη. Με το πάτημα του διακόπτη το φως ανάβει, το δωμάτιο γίνεται φωτεινό, το σκοτάδι φεύγει. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και από πλευράς πνευματικής. Κι είναι τούτο ο αγώνας αναμαρτησίας στην ουσία, που συνιστά κατά την Εκκλησία μας και τον σκοπό της κάθε ημέρας μας και όλης της ζωής μας: «καταξίωσον, Κύριε, εν τη ημέρα, τη εσπέρα, τη νυκτί, ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι ημάς».

Ταλαιπωρούνται πολλοί συνάνθρωποί μας, ζουν μέσα στο άγχος και την αβεβαιότητα, πληρώνουν πολλά σε θεωρούμενους ειδικούς και μη, προκειμένου να νιώσουν καλύτερα με τον ανοικονόμητο εαυτό τους – δεν ξέρουν τι να κάνουν την ύπαρξή τους, πώς να διαχειριστούν το σώμα και κυρίως την ψυχή τους! Κάθε απόπειρα για να γαληνέψουν και να ησυχάσουν μέσα τους καταλήγει σε παταγώδη συνήθως αποτυχία: είτε έκδοση σε σαρκικές ηδονές είτε ταξίδια είτε σπορ είτε οτιδήποτε άλλο ο ευφάνταστος νους τους εφευρίσκει, διότι διαγράφουν ή δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τον μόνο παράγοντα που γεμίζει όντως την ψυχή του ανθρώπου, τον ίδιο τον Δημιουργό και Πατέρα τους! Ο αιώνιος λόγος του Κυρίου ακούγεται πάντοτε χωρίς διακοπές: «Ελάτε κοντά μου όλοι οι κουρασμένοι και φορτωμένοι από τα βάρη της ζωής κι Εγώ θα σας αναπαύσω»! Κι αυτή η προσέγγιση του Κυρίου βεβαίως περνάει, κατά τον λόγο του Ίδιου και πάλι, μέσα από τις άγιες εντολές Του όπως είπαμε, οι οποίες και μόνες καθαρίζουν την καρδιά του ανθρώπου για να Τον καταστήσουν αισθητά παρόντα μέσα τους. Οπότε, ο σκοπός του ανθρώπου και η ανάπαυσή του δεν βρίσκεται στο κυνηγητό των κοσμικών πραγμάτων, εγγύς ή μακράν, στη γη ή στο διάστημα, αλλά σε ό,τι πρόκειται ενώπιόν του, μπροστά κυριολεκτικά στα μάτια του: στην κάθε στιγμή του χρόνου του, που «αναμένει» να πληρωθεί, να γεμίσει από το άγιο θέλημα του Θεού. Η κάθε στιγμή μας δηλαδή φέρει και τον σκοπό μας που συνιστά και τη μεγαλειοδέστερη προοπτική που έχει ακουστεί ποτέ: να ζούμε μία θεοφάνεια, να αποτελούμε μία συνέχεια του ίδιου του Θεού μας, να είμαστε ένας άλλος Χριστός πάνω στη γη!    

Κι αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μιλάμε για μετοχή στη θεοποιό ενέργεια του Θεού, τον ίδιο τον Εαυτό Του δηλαδή, που τη δίνει σε κάθε καλοπροαίρετο πιστό Του που Τον θέλει στη ζωή του. Γιατί υπάρχουν και άλλες διαστάσεις της ενέργειάς Του, άλλες μορφές παρουσίας Του, με τις οποίες συστήθηκε ο κόσμος, διακρατείται και προχωρεί αυτός, οδεύει προς τον τελικό του προορισμό. Θέλουμε να πούμε ότι τίποτε δεν υφίσταται εκτός Θεού και των ακτίστων ενεργειών Του, είτε χώμα και πέτρα είναι αυτό είτε φυτό είτε ζώο είτε άνθρωπος πιστός ή όχι είτε τα…πάντα! Οι άγιοί μας με φιλοσοφική ορολογία εξέφρασαν την αλήθεια αυτή λέγοντας ότι υπάρχει η ουσιοποιός ενέργεια του Θεού, η ζωοποιός ενέργεια, η σοφοποιός ενέργεια, η θεοποιός ενέργεια. Τα πάντα λοιπόν και οι πάντες βρίσκονται μέσα στις άκτιστες αυτές ενέργειες, σε μία άμεση και προσωπική σχέση δηλαδή με τον Πατέρα και Δημιουργό, αλλά η μόνη διάσταση που οδηγεί σε σωτηρία του ανθρώπου, να είναι αυτός σώος και ολόκληρος κατά τον τρόπο της δημιουργίας του, με επίγνωση της πραγματικότητας αυτής, είναι η θεοποιός ενέργεια. Κι αυτή η θεοποιός ενέργεια να ενωθεί με τον ακάθαρτο, αμετανόητο δηλαδή, άνθρωπο είναι όντως πράγμα αδύνατο!

Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΤΥΣ ΣΩΖΩΝ

«Ο άγιος Σώζων, ορμώμενος από τη Λυκαονία, ήταν βοσκός προβάτων. Όταν αξιώθηκε να βαπτιστεί και να γίνει χριστιανός, εισήλθε σε ειδωλολατρικό ναό, στον οποίο υπήρχε άγαλμα, κατασκευασμένο από χρυσάφι και ασήμι, έσπασε το δεξί χέρι του αγάλματος, το πούλησε και τα χρήματα που πήρε τα μοίρασε στους πτωχούς. Ο ηγεμόνας του τόπου άρχισε να τιμωρεί πολλούς από αυτούς που υποψιαζόταν ότι προέβησαν στην ενέργεια αυτή, γι’  αυτό και ο άγιος παρουσιάστηκε και φανέρωσε ότι εκείνος ήταν ο δράστης του γεγονότος. Αμέσως τον κτύπησαν με σφοδρότητα, του έβαλαν σιδερένια υποδήματα και τον ανάγκασαν να τρέχει. Και πάλι άρχισαν να τον κτυπούν τόσο πολύ, ώστε τα οστά του σώματός του έσπασαν όλα και με τον τρόπο αυτόν παρέδωσε το πνεύμα του στον Θεό».

Η εορτή του αγίου Σώζοντος βρίσκεται υπό τη σκιά της μεγάλης εορτής των Γενεθλίων της Θεοτόκου. Όχι μόνον λόγω της αυριανής Θεομητορικής εορτής, αλλά και λόγω του ότι η Εκκλησία μας και σήμερα προεορτάζει τα Γενέθλιά της και αυτά αποτελούν την προτεραιότητα των όλων ακολουθιών. Αυτό όμως συνιστά μία ιδιαίτερη ευλογία για τον άγιο Σώζοντα, ο οποίος διακατεχόταν από θερμή αγάπη προς τον Κύριο Ιησού Χριστό – «πυρπολούμενος αγάπη Θεού, Παμμάκαρ» σημειώνει μεταξύ άλλων ο υμνογράφος – συνεπώς και για την Παναγία Μητέρα Του. Κατά την πίστη μας, Χριστός και Παναγία συνθεωρούνται και ο βαθμός της αληθινής όρασης του Χριστού εξαρτάται και από τον βαθμό της αληθινής αποδοχής της Παναγίας Μαριάμ, δηλαδή της αποδοχής της ως πράγματι Θεοτόκου. Είναι λοιπόν ευλογία για τον άγιο Σώζοντα, διότι εορτάζει  κάτω από τη δροσιά της σκιάς της Παναγίας. Έτσι εφαρμόζεται και γι’  αυτόν ό,τι οι Χαιρετισμοί της Θεοτόκου επισημαίνουν για Εκείνην: «χαίρε δένδρον ευσκιόφυλλον, υφ’ ου σκέπονται πολλοί». Μέσα στους πολλούς είναι από την άποψη αυτή και ο άγιος Σώζων.

Πυρπολείτο από την αγάπη του Θεού λοιπόν ο άγιος Σώζων και αυτή η αγάπη τον οδήγησε και στο μαρτύριο υπέρ Χριστού και μάλιστα με τρόπο οικειοθελή. Ο υμνογράφος όμως μας υπενθυμίζει ότι δεν αρκεί μόνον να οδηγηθεί κάποιος στο μαρτύριο, αλλά και να μείνει σταθερός μέχρι τέλους, κρατώντας την αγάπη του Χριστού, που σημαίνει να δει τον εαυτό του ως ευώδη θυσία προς Εκείνον, άρα κρατώντας την αγάπη και προς τους εχθρούς: «σεαυτόν θυσίαν δε ευωδεστάτην Θεώ τέθυκας». Η με αγάπη σταθερότητα αυτή μέχρι τέλους δεν κατορθώνεται παρά μόνον όταν συνεργήσει η χάρη του Θεού. Και η χάρη του Θεού συνεργεί παρέχοντας την υπομονή, η οποία λειτουργεί ως δροσιά για τον μάρτυρα. Αν στα μαρτυρολόγια καταγράφονται τόσες περιπτώσεις αγίων, που άντεξαν με χαρά και πολλές φορές ανώδυνα τα μαρτύρια, είναι γιατί ακριβώς η χάρη του Θεού ενεργούσε και τους ενίσχυε. Όπως συνέβη και στην Παλαιά Διαθήκη, με τους αγίους τρεις παίδες που τους έριξαν στην κάμινο της φωτιάς και άγγελος Κυρίου μεταποιούσε τη φωτιά σε δροσιά, κατά τον ίδιο τρόπο ο Κύριος: ενισχύει τους μάρτυρες του ονόματός Του, για να αντέξουν με τον σωστό τρόπο, δηλαδή με αγάπη, τα μαρτύρια. Ο υμνογράφος λοιπόν επισημαίνει αυτήν την πραγματικότητα και για τον άγιο Σώζοντα: «Ρίχτηκες στο καμίνι των οδυνηρών βασάνων, Μάρτυς, και δέχτηκες τη δροσιά της υπομονής από τον Θεό, γι’ αυτό και ευχαρίστως κραύγαζες: Είσαι ευλογημένος στον ναό της δόξας σου, Κύριε».

Καμίνι βασάνων είναι βεβαίως και η ζωή μας, πολλές φορές, χωρίς να υπάρχουν τα σωματικά μαρτύρια από τους εχθρούς της πίστεως. Οι σωματικές ασθένειες, ο πόνος συγγενών μας, οι διάφορες αποτυχίες, τα προβλήματα των παιδιών μας, οι δυσκολίες από την οικονομική δυσπραγία και πολλά άλλα που συνιστούν τις δοκιμασίες της ζωής, τι άλλο είναι από βάσανα, που μας δοκιμάζουν σαν να βρισκόμαστε κι εμείς σ’  ένα καμίνι; Και η λύση είναι αυτή που προτείνει κάθε φορά η Εκκλησία μας, βασισμένη στον αιώνιο λόγο του Θεού και στη ζωή των αγίων: η με πίστη στροφή προς τον Θεό και η υπομονή την οποία Εκείνος δίνει, με την οποία δροσιζόμαστε, έστω και μέσα στο καμίνι ευρισκόμενοι. Η Εκκλησία μας όμως και πάλι τονίζει: για να λειτουργήσει η χάρη της υπομονής, το βλέμμα μας πρέπει να είναι αδιάκοπα στραμμένο στον μόνο δυνάμενο να μας σώσει, τον Κύριο. Το επισημαίνει για μία ακόμη φορά και για τον άγιο: «Άντεξε ο Σώζων τα σωματικά μαρτύρια, γιατί έβλεπε προς τον μόνο που σώζει την ψυχή».

ΤΟ ΕΝ ΧΩΝΑΙΣ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΜΙΧΑΗΛ

«Ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος κήρυξε μεταξύ άλλων και στην Ιεράπολη της Φρυγίας, προφήτευσε δε ότι η περιοχή θα ευλογηθεί από αγίασμα του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Πράγματι, στις Κολοσσές, κοντά στην Ιεράπολη, ανέβλυσε αγίασμα, στο οποίο προσέρχονταν πολλοί άνθρωποι καθημερινά και έβρισκαν την ίαση από κάθε είδους ασθένεια και ανάγκη. Κάποτε, ένας πλούσιος ειδωλολάτρης, που είχε μεγάλο πρόβλημα με την κωφαλαλία της κόρης του, είδε όνειρο, στο οποίο του φανερωνόταν ότι αν δεν πάει την κόρη του στο αγίασμα, η κόρη του δεν επρόκειτο να γίνει καλά. Πήγε και με το αγίασμα η κόρη του αμέσως θεραπεύτηκε. Μπροστά στο μεγάλο αυτό θαύμα, πίστεψε ο ίδιος και όλη η οικογένειά του, οι οποίοι και βαπτίστηκαν, γενόμενοι ένθερμοι χριστιανοί. Από ευγνωμοσύνη, έδωσε τα χρήματα που χρειάζονταν για να κτιστεί περικαλλής ναός επ’  ονόματι του ταξιάρχη Μιχαήλ, στον οποίο προσέτρεχαν τώρα ακόμη περισσότεροι άνθρωποι. Μετά από έναν αιώνα περίπου, ένας νεαρός, ονόματι Άρχιππος, ένιωσε έντονη επιθυμία, λόγω αγάπης του προς τον αρχάγγελο, να πάει να υπηρετήσει στον ναό, ως νεωκόρος, και ο ίδιος γινόταν μάρτυρας καθημερινά των θαυμασίων που τελούνταν εκεί. Ο διάβολος όμως δεν άντεξε και θέλησε διά των οργάνων του να χαλάσει τον ναό και το αγίασμα. Παρακίνησε λοιπόν τους ειδωλολάτρες της περιοχής, ώστε τα δύο ποτάμια που περνούσαν από εκεί, να τα ενώσουν και να τα στρέψουν κατά του ναού. Άρχισαν τις σατανικές αυτές εργασίες, τις οποίες είδε και κατάλαβε ο Άρχιππος, οπότε με δάκρυα στα μάτια προσευχόταν στον Θεό και στον αρχάγγελο να επέμβουν για να μη πραγματοποιηθούν τα μιαρά σχέδια των ειδωλολατρών. Και πράγματι: όταν τα νερά έρχονταν πια ορμητικά, με τρόπο που διαμιάς θα καταστρεφόταν ο ναός, είδε τον αρχάγγελο να κτυπά με ραβδί το μέρος μπροστά στον ναό, ανοίγοντας ένα βαθύ ρήγμα, στο οποίο χωνεύτηκαν τα νερά και πέρασαν από την άλλη μεριά του ναού. Τα σχέδια των υιών του διαβόλου απέτυχαν και η δύναμη του Θεού δια του αρχαγγέλου έκανε τους πιστούς να μεγαλύνουν το όνομα του Θεού και να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο στην πίστη τους. Έκτοτε το μεγάλο αυτό θαύμα διαλαλείται σε όλους τους αιώνες, και η Εκκλησία μας το τιμά την 6ηΣεπτεμβρίου».

Δύο πράγματα προβάλλει η Εκκλησία μας σήμερα εξ αφορμής του θαύματος του αγίου Μιχαήλ: πρώτον, τη μαρτυρία της για τον αρχάγγελο Μιχαήλ, που επεκτείνεται δι’  ολίγων και  στον αρχάγγελο Γαβριήλ, και δεύτερον τη δοξολογική αναφορά προς το θαύμα. Η όλη ακολουθία του εσπερινού και του όρθρου πράγματι έρχεται και επανέρχεται στη σπουδαία θέση την οποία κατέχει ο αρχάγγελος και ως προς τον Θεό και ως προς τους υπόλοιπους αγγέλους και ως προς τον άνθρωπο. Αξιοποιώντας το υμνογραφικό του ταλέντο μάλιστα ο υμνογράφος χαρακτηρίζει τον ταξιάρχη, πέραν των άλλων, ως παραστάτη, ως πρωτοστάτη, ως προστάτη.

Είναι παραστάτης του Θεού, «της τρισηλίου Θεότητος» όπως αναφέρει συγκεκριμένα, και καταυγάζεται επομένως από τις θεϊκές ελλάμψεις, γενόμενος δεύτερο φως μετά τον Θεό, και   συνεπώς ζώντας πλούσια την αγάπη του Θεού. Διότι αυτό σημαίνει φως και δόξα και χάρη Θεού: αγάπη Εκείνου βιούμενη από τους μετέχοντες σ’  Αυτόν. Από την άποψη αυτή ο αρχάγγελος ως πολύ κοντά στον Θεό ευρισκόμενος ζει αυτήν την αγάπη, την οποία εκδηλώνει ως δοξολογία προς τον Θεό και ως «άνοιγμα» προς τους υπόλοιπους αγγέλους και   τους ανθρώπους. Πόση πλάνη υπάρχει σ’  εκείνους που έχουν συνδέσει τον ταξιάρχη με κάτι φοβερό και τρομερό, ενώ αν έχει τέτοια μεγάλη θέση στο εκκλησιαστικό στερέωμα είναι λόγω ακριβώς της μεγάλης του αγάπης. Μόνον για τους εχθρούς της πίστεως, τους αρνητές του Θεού, τον διάβολο δηλαδή και τα όργανά του, γίνεται ο πρωτάγγελος αυτός πράγματι φόβητρο και απειλή. Το σημειώνει και ο υμνογράφος: «πυρφόρον το είδος σου» που αφενός φωτίζει τους πιστούς και αφετέρου κατακαίει τους εχθρούς και απίστους.

 Ως παραστάτης λοιπόν του Θεού, με τον τρόπο που  λέει ο υμνογράφος, είναι με τη θέληση του Θεού πρωτοστάτης των αγγέλων, δηλαδή ο αρχηγός τους που τους καθοδηγεί σε ό,τι ο ίδιος επιτελεί: δοξολογία προς τον Δημιουργό, αγάπη και πρόνοια για τους ανθρώπους. Κι είναι πολύ μεγάλη η χαρά των αγγέλων, σημειώνει ο υμνογράφος, γιατί έχουν τέτοιο αρχηγό, που τους καθοδηγεί με τον συγκεκριμένο τρόπο.

Και βεβαίως, ο αρχάγγελος, όπως και οι λοιπές ουράνιες δυνάμεις, γίνεται προστάτης των ανθρώπων. Η προστασία του ανθρώπου αποτελεί έκφραση της αγάπης του, που διαπιστώνεται και στην ψυχή του ανθρώπου, με την έννοια ότι  ο αρχάγγελος προστατεύει τον άνθρωπο από τις επιθέσεις του πονηρού – «όπου επισκιάσει η χάρις σου, αρχάγγελε, εκεί του διαβόλου φυγαδεύεται η δύναμις» - αλλά και από τις επιθέσεις των ίδιων των παθών του, και στους σωματικούς κινδύνους και τις ασθένειες που μπορεί να περάσει – κάθε ένας που με πίστη θα επικαλεστεί τον άγιο Μιχαήλ θα δει τη θεραπευτική επέμβασή του – και στην ώρα όμως του θανάτου.

Ο  υμνογράφος, δεύτερον, όπως είπαμε, αναφέρεται δοξολογικά προς το θαύμα του αρχαγγέλου. Προβάλλει το θαύμα ως ενέργεια της χάρης του Θεού, που περνά όμως από την παρουσία του αρχαγγέλου,  και του δίνεται η ευκαιρία να συσχετίσει τον αρχάγγελο με άγια και σπουδαία πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης, όπως τον Νώε, τον Μωυσή, τον Ιησού του Ναυή. Με τον Νώε, για παράδειγμα, διότι όπως αυτός κατασκεύασε την Κιβωτό, κατ’  εντολήν του Θεού, προκειμένου να σωθούν άνθρωποι και ζώα από τον κατακλυσμό, έτσι και ο αρχάγγελος, προκειμένου να σώσει τον ναό του και τους πιστούς ανθρώπους από τον κατακλυσμό των ποταμίων ρευμάτων, «κατασκευάζει» ένα χωνί στο έδαφος, για να απορροφήσει τα νερά. Με τον Μωυσή, διότι και με τη διάβαση της Ερυθράς θάλασσας σώζονται από τα νερά οι Ισραηλίτες, και στον βράχο Χωρήβ έπειτα, κτυπά με το ραβδί και βγαίνουν νερά για να ξεδιψάσουν οι Ιουδαίοι. Και στα δύο θαυμαστά γεγονότα έχουμε ύδατα και σωτηρία των ανθρώπων. Έτσι και με τον πρωτάγγελο του Θεού: έχουμε και πάλι ύδατα και σωτηρία ανθρώπων. Αλλά και με τον Ιησού του Ναυή: τον μνημονεύει ο υμνογράφος, διότι όπως στην εποχή του Ιησού είδε αυτός τον αρχάγγελο με πύρινη ρομφαία να καθοδηγεί τον λαό, έτσι και στο προκείμενο θαύμα: ως ρομφαία το ραβδί του ταξιάρχη προκαλεί ρήγμα στο έδαφος και σώζει τον νέο  λαό του Θεού, τους χριστιανούς.

Μένει κανείς έκθαμβος μπροστά στα θαυμαστά που επιτελεί ο Κύριος μέσω των αγίων Του, είτε αγγέλων είτε ανθρώπων. Και η εορτή δίνει την ευκαιρία να κάνει κάποιος και ευρύτερες ανθρωπολογικές και κοινωνικές  παρατηρήσεις. Και πρώτον, ο ίδιος ο υμνογράφος εύχεται όπως τότε ο αρχάγγελος έσωσε τον ναό από τον κατακλυσμό των υδάτων, κατά παρόμοιο τρόπο να επέμβει για να σώσει εμάς από τον κατακλυσμό των λογισμών μας. Ο ποιητής ζει έντονη και βαθειά πνευματική ζωή και γνωρίζει ότι πολλοί χριστιανοί ταλαιπωρούμαστε από τους λογισμούς, που έρχονται πολλές φορές μ’  έναν τρόπο ανεξέλεγκτο και επικίνδυνο, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να συγκεντρώσουμε τον νου μας. Ο αρχάγγελος λοιπόν μπορεί να επέμβει και σ’  αυτό το επίπεδο. Όπως βεβαίως λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και των πολέμων και αναταραχών που επικρατούν σε διάφορα μέρη του πλανήτη μας, κάτι που αντανακλά ασφαλώς και στη δική μας πατρίδα, μπορεί και εδώ να επέμβει. Θέλουμε να πούμε ότι καθημερινώς «βομβαρδιζόμαστε» με απειλητικές ειδήσεις για όλα τα δεινά του κόσμου και άλλα που έρχονται χειρότερα. Ότι σαν ποτάμι, σαν «τσουνάμι» επιπίπτουν επάνω μας όλα τα άσχημα αποτελέσματα της κρίσης και πολλοί, δικαιολογημένα, πανικοβάλλονται και καταρρέουν. Έρχεται λοιπόν σήμερα η μνήμη του αρχαγγέλου και μας υπενθυμίζει τη θαυμαστή επέμβασή του: μπροστά σε κάθε κατακλυσμό, μπροστά σε κάθε τσουνάμι απειλητικό, μπορεί να σταθεί μπροστά εκείνος. Και με τη δύναμη του Θεού μπορεί να «χωνεύσει» αυτό το τσουνάμι, όπως και την κάθε απειλή. Ένα μόνον απαιτείται για να δει κανείς να ενεργοποιείται αυτή η δύναμη του ταξιάρχη: η πίστη του ανθρώπου και η με πόθο θερμό επίκλησή του. Αυτό μας λέει η εμπειρία της Εκκλησίας μας, αυτό έχει υποσχεθεί ο ίδιος ο Θεός μας.

ΥΠΟΜΟΝΗ, ΣΤΑΘΕΡΗ ΥΠΟΜΟΝΗ!

«Είπεν ένας γέρων: - Η πνευματική ζωή χρήζει υπομονής, σταθεράς υπομονής. Ο άνθρωπος παθαίνει μεταβολές, αλλοιώσεις. Από την μίαν ημέραν εις την άλλην» (Αρχιμ. Ιωαννικίου Κοτσώνη, Αθωνικόν Γεροντικόν).

Ο λόγος του Γέροντος του Όρους εκφράζει μία βαθύτατη αλήθεια, ίσως τη βαθύτερη μετά την πτώση του ανθρώπου στην αμαρτία, περί του ιδίου του ανθρώπου. Ποια είναι αυτή; Ότι τίποτε ανθρώπινο, τίποτε γενικότερα μέσα στον κόσμο, δεν είναι αναλλοίωτο και σταθερό. Πρόκειται περί διαπιστώσεως και της φυσικής επιστήμης που τόσο έχει εξελιχθεί στην εποχή μας, αλλά και των ανθρωπιστικών λεγομένων επιστημών όταν αναφέρονται στον άνθρωπο: κάθε τι στον κόσμο, φυσικό, βιολογικό, ψυχικό, πνευματικό υπόκειται σε αλλοιώσεις και μεταβολές. Αυτό που σήμερα θεωρείται σταθερό και ακλόνητο, αύριο έχει παρέλθει γιατί πέρασε από πάνω του η φθορά που χαρακτηρίζει όλο το κοσμικό γίγνεσθαι! Ακόμη κι αυτός ο ήλιος που αποτελεί την «πηγή» της ζωής για τη γη μας, όπως και κάθε άλλο αστέρι και ουράνιο σώμα, είναι με ημερομηνία λήξεως. Οι αστρονόμοι έχουν επαρκώς εξηγήσει την πορεία του: θα έλθει η εποχή μετά από κάποια, «απέραντα» για εμάς χρόνια, που θα αερώσει η πυκνότητά του, θα γίνει ερυθρός γίγαντας, θα… τελειώσει, και μαζί με αυτόν και ό,τι εξαρτάται από αυτόν, όπως είναι και η δική μας «σταθερά», η γη! Ναι, ο κόσμος μας τελειώνει με μαθηματική ακρίβεια κι είναι γνωστό τούτο σε όλους.

Μπορεί στον αρχαίο κόσμο με τη μικρή τεχνολογική τότε εξέλιξη η αλήθεια αυτή να φαινόταν αδιανόητη – ο αρχαίος ελληνικός κόσμος πίστευε στην αιωνιότητα του κόσμου μέσα στον οποίο στο ανώτερο κομμάτι ως την κορυφή μίας πυραμίδας βρίσκονταν οι «θεοί» - όμως σήμερα τούτο δεν ισχύει ασφαλώς, αλλά και δεν ίσχυε απαρχής και για τους πιστούς στον Ιουδαϊσμό, πολύ περισσότερο έπειτα στον χριστιανισμό. Διότι ο αποκαλυπτικός λόγος της Γραφής καταρχήν αναφερόταν στον Δημιουργό Θεό, ο Οποίος τα πάντα «εποίησεν εξ ουκ όντων» και συνεχίζει άχρι της βουλήσεως Εκείνου να διακρατεί και να διακυβερνά τα σύμπαντα με τον λόγο Του, δηλαδή με την άκτιστη ενέργειά Του. Κι αυτό σημαίνει ότι η φθαρτότητα αποτελεί στοιχείο της κτιστότητας - μόνον ο Δημιουργός Θεός είναι άκτιστος ως η πηγή της ζωής: «Εγώ ειμι ο Ων», οπότε το τέλος του κόσμου μπορεί να έλθει ανά πάσα στιγμή, όταν ο Κύριος κρίνει ότι αυτό είναι προς το συμφέρον του. Η μνημόνευση και μόνον ενός συγκεκριμένου χωρίου από τον προφήτη Δαυίδ, το οποίο μνημονεύει και απόστολος Παύλος, είναι αρκετή: «Εσύ, Κύριε, αρχικά στερέωσες τη γη κι έργο δικό σου είναι οι ουρανοί. Αυτοί θα εξαφανιστούν, ενώ εσύ αιώνια παραμένεις. Τα πάντα θα παλιώσουν σαν ρούχο. Σαν μανδύα θα τους τυλίξεις, και θ’ αλλάξουν. Εσύ όμως παραμένεις πάντα ο ίδιος, τα χρόνια σου ποτέ δεν θα τελειώσουν» (Εβρ. 1, 10-12). Και βεβαίως δεν μνημονεύουμε τον ίδιο τον λόγο του ενανθρωπήσαντος Θεού μας, ο Οποίος οριστικά απεκάλυψε: «Ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι», τα πάντα τελειώνουν εκτός Εκείνου και του αιώνιου λόγου Του! 

Σπεύδουμε να σημειώσουμε όμως ότι κατά τη Γραφή το τέλος αυτό δεν ταυτίζεται με την εξαφάνιση του κόσμου, αλλά με την αλλαγή του, όπως τη θέλει ο Θεός, διότι «καινούς ουρανούς και καινήν γην προσδοκώμεν» - ο Θεός τελικώς ποτέ δεν καταστρέφει τη δημιουργία Του. Ακόμη και ο θάνατος που εισήλθε στην ανθρωπότητα ως ο καρπός της ανταρσίας του ανθρώπου απέναντι στον Πατέρα και Δημιουργό του, ακόμη κι αυτός είναι μία προσωρινή κατάσταση, όπως το έδειξε ο ερχομός του Κυρίου Ιησού Χριστού, ο Οποίος ήλθε «ίνα ζωήν έχωσιν οι άνθρωποι και περισσόν έχωσιν» - η ζωή είναι αυτή που κρατάει και θα κρατάει εσαεί το «λάβαρο» της νίκης, η Ανάστασή Του το πιστοποίησε περίτρανα!

Λοιπόν, για να επανέλθουμε, τα πάντα αλλοιώνονται και μεταβάλλονται, και ο ίδιος ο άνθρωπος, «από την μίαν ημέραν εις την άλλην», συνεπώς η μόνη λύση και διέξοδος, η μόνη κυριολεκτικώς «θύρα», είναι η αναφορά στον αιώνιο Θεό και τον λόγο Του, η προσκόλλησή μας σε Αυτόν, η επιμονή και η υπομονή να μένουμε εν Αυτώ! Ο λόγος του αγίου και σοφού Γέροντος έρχεται με την απλότητά του να δείξει αυτήν την πραγματικότητα. Και να μένουμε εν Αυτώ με σταθερή υπομονή, που σημαίνει μέσα από όλες τις αντιξοότητες και τις εναλλαγές, σημαίνει ο τρεπτός νους μας να μένει εκεί που αδιάκοπα μας παραπέμπουν οι άγιες εντολές του Κυρίου. Οι εντολές Αυτού περικλείουν τον Ίδιο και την αιωνιότητά Του – «η εντολή Αυτού ζωή αιώνιός εστι» -, οπότε και η εν χάριτι εμμονή μας σ’ αυτές αποτελεί στην ουσία την ενεργοποίηση της μεγαλύτερης δωρεάς Του να «μένουμε μέσα σ’ Εκείνον και Εκείνος μέσα σ’ εμάς», να λειτουργούμε ως μέλη του σώματός Του της Εκκλησίας. «Ο τηρών τας εντολάς του Θεού εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν Αυτώ». Μέσα σ’ έναν λοιπόν κόσμο που σπαράσσεται μέσα στα πάθη του και τις διαρκείς μεταβολές του, ο χριστιανός έχει βρει, βρίσκει διαρκώς, το μόνο απόλυτο και σταθερό σημείο, την πηγή της ζωής, την αιωνιότητα, τον μόνο Πιστό!

Και βεβαίως τα πάθη μας σταθερά δυστυχώς μας αποπροσανατολίζουν σπρώχνοντάς μας βίαια συχνά εκτός του σταθερού «εδάφους» - ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει μεταξύ άλλων ότι το να κρατήσει κανείς σταθερά τον νου του στον Θεό συνιστά μεγαλύτερο «κατόρθωμα» από το να περιορίσει κανείς και την ίδια τη θάλασσα! - όμως η διαρκής έγνοια να μένουμε σ’ Αυτόν και η εκζήτηση της χάρης Του ακριβώς για να μην Τον χάνουμε ή όταν Τον «χάνουμε» να επανερχόμαστε διά της θερμής μετανοίας μας, μας κάνει τελικώς να είμαστε σε μία σχετικά ισορροπημένη κατάσταση, όπως βλέπουμε τούτο στον βίο όλων των αγίων μας. Οι εκτός της πίστεως σαν καρυδότσουφλα άγονται και φέρονται από τα κύματα της θάλασσας των παθών του κόσμου, οι αγωνιζόμενοι στην πίστη βρίσκονται μέσα στο υπερωκεάνειο της αγκαλιάς του Χριστού, κρατώντας κολλημένα, όσο είναι δυνατόν, τα «πόδια της ψυχής» τους στον βράχο των αγίων Του εντολών. «Εκολλήθη η ψυχή μου οπίσω μου», ακούγεται η σωτήρια κραυγή του πιστού ανθρώπου, όπως και «οι οφθαλμοί μου διά παντός προς τον Κύριον». Να μη χάνουμε την όραση του Κυρίου, δηλαδή να μπορούμε να «διαβάζουμε» την παρουσία Του στα πάντα και σ’ Αυτόν να ρίχνουμε την καρδιά μας, είναι η οδός που κάνει τη ζωή μας σ’ αυτόν τον κόσμο όχι μόνον υποφερτή, αλλά και τελικώς ένα μικρό κομμάτι του Παραδείσου.