Ο ΟΣΙΟΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ!

«Είπε ο Γέροντας Μητροπολίτης  Λεμεσού κ. Αθανάσιος: “Ο Γέροντας Θεοφύλακτος, (που ήλθε στη συνοδεία του οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού), ευλαβείτο πάρα πολύ τον Γέροντα Ιωσήφ. Τον έλεγε «ο μέγας Γέρων». Και αυτόν και τον άγιο Σωφρόνιο του Έσσεξ, (στον οποίο αρχικά είχε προσκολληθεί και για πολλά χρόνια τον ξελειτουργούσε μέχρις ότου εκείνος έφυγε από το Άγιον Όρος). Μία φορά τον ρώτησα: «Γέροντα, πες μας πώς αισθανόσουν όταν λειτουργούσε ο Γέροντας Σωφρόνιος;» «Τι να σου πω, παιδί μου», λέει. «Αν λειτουργούσε ο Μέγας Βασίλειος, νομίζω πως ο παπα Σωφρόνης λειτουργούσε καλύτερα». Έτσι το έλεγε με την απλότητά του. Ήταν (ο Γέρων Σωφρόνιος) πολύ, πολύ, πολύ δοσμένος στη Θεία Λειτουργία. Και του λέει (του οσίου Σωφρονίου) μια φορά: «Πνευματικέ, πόσες γλώσσες ξέρεις; Και του λέει: «Πάτερ Θεοφύλακτε, ο μοναχός αν είναι δυνατόν πρέπει να ξεχάσει και τη μητρική του γλώσσα!» Και μας το ’λεγε αυτό συχνά ο Γέροντας Θεοφύλακτος σαν απόφθεγμα του οσίου Σωφρονίου”».

(Από τις τηλεοπτικές εκπομπές του Ινστιτούτου Άγιος Μάξιμος ο Γραικός «Καρδιακός Λόγος – Αγιασμένων μορφών νοσταλγία» (29), με τον Μητροπολίτη Λεμεσού κ. Αθανάσιο και συντονιστή τον κ. Νικόλαο Γκουράρο).

Ο όσιος Σωφρόνιος ο Αθωνίτης (1896-1993) (ή του Έσσεξ όπως τον γνωρίζουνε πολλοί από το γνωστό μοναστήρι που ίδρυσε στο Έσσεξ της Αγγλίας) είναι μία προσωπικότητα διεθνούς ακτινοβολίας. Τα πάμπολλα βιβλία του, ιδίως για τον Γέροντά του όσιο Σιλουανό τον Αθωνίτη, μεταφρασμένα τα περισσότερα και στα ελληνικά, τον κατέστησαν διεθνώς γνωστό, τόσο που να επηρεάζουν όχι μόνο τους ορθοδόξους χριστιανούς, αλλά και ετεροδόξους, ακόμη δε και αλλοδόξους! Το πνευματικό βάθος των κειμένων του, η αγία βεβαιωμένη βιοτή του, τα έκδηλα χαρίσματά του, η αποδοχή και ο σεβασμός που απελάμβανε από άλλους μεγάλους οσίους της εποχής του, σαν τον όσιο Πορφύριο ή τον όσιο Παΐσιο, οδήγησαν το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο να διακηρύξει επισήμως την αγιότητά του και να τον κατατάξει στις δέλτους των αγίων της Εκκλησίας (27 Νοεμβρίου 2019).

Εκείνο που συγκινεί μεταξύ των άλλων για τον μεγάλο αυτόν χαρισματούτο Γέροντα της εποχής μας, όπως συμβαίνει άλλωστε και με τους άλλους οσίους της εποχής μας, είναι η πολλαπλότητα των μαρτυριών που προβάλλουν την αγιοσύνη του. Οι υποτακτικοί και συνεργάτες του στο μοναστήρι του στην Αγγλία, εξαιρέτως ο Γέρων π. Ζαχαρίας, αλλά και πολλοί που τον έζησαν περιστασιακά, λιγότερο ή περισσότερο, σαν τον άγιο Ναυπάκτου κ. Ιερόθεο, (ο οποίος ας ειπωθεί ότι έγραψε ογκώδες σοφό βιβλίο για τον όσιο με τίτλο «Οίδα άνθρωπον εν Χριστώ»), μας τον έφεραν πολύ κοντά μας, έτσι ώστε να μπορούμε κι εμείς να αναπνέουμε λίγο από τη χάρη της αγιασμένης καρδιάς του. Και να, που και ο άγιος Λεμεσού κ. Αθανάσιος έρχεται μέσα από την εκπομπή του «Καρδιακός Λόγος» να προσθέσει ένα μικρό λιθαράκι στην προσέγγιση του μεγάλου Γέροντος, καθώς αναφέρεται στον Γέροντα Θεοφύλακτο της Σκήτης του οσίου Ιωσήφ του Ησυχαστού.

Τον είχε γνωρίσει πολύ καλά ο παπα Θεοφύλακτος τον όσιο Σωφρόνιο, όσο ασκήτευε αυτός στην έρημο του αγίου Όρους μετά τη ζωή του στην ιερά Μονή αγίου Παντελεήμονος, και τον ξελειτουργούσε αρκετά χρόνια. Γι’ αυτό και ο άγιος Λεμεσού, όταν βρισκόταν και ο ίδιος ως μοναχός στο Όρος, κάνει το καίριο ερώτημα στον Γέροντα πώς αισθανόταν όταν λειτουργούσε ο όσιος Σωφρόνιος; – ποιος δεν θα ήθελε να γνωρίσει και την παραμικρή λεπτομέρεια από τη ζωή ενός μεγάλου αγίου; Και η απρόσμενη κι ίσως παράδοξη απάντηση του παπα Θεοφύλακτου, μέσα στην απλότητά του, είναι αποκαλυπτική (ή μήπως και «βλάσφημη»;) «Ο όσιος Σωφρόνιος λειτουργούσε καλύτερο και από τον άγιο Βασίλειο», τον Μεγάλο Βασίλειο τον οικουμενικό Διδάσκαλο και Πατέρα της Εκκλησίας εννοείται!

Προφανώς, δεν είναι τυχαία η αναφορά του Γέροντα Θεοφύλακτου στον Μεγάλο Βασίλειο ως μέτρο σύγκρισης με τον όσιο Σωφρόνιο. Και τούτο, διότι πολύ συχνά ο άγιος Σωφρόνιος υποθέτουμε πως έλεγε στον Θεοφύλακτο για το ύψος και το θεολογικό βάθος της Θείας Λειτουργίας του Μ. Βασιλείου, όπως ασφαλώς και για το λειτουργικό ήθος του Μεγάλου Πατέρα. Και το υποθέτουμε, νομίζουμε βασίμως, διότι ο άγιος Σωφρόνιος αρκετές φορές τόνιζε στους λόγους του, προφορικούς και γραπτούς, ότι η Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου αποτελεί «το πιο τέλειο παράδειγμα της θεολογίας ως περιεχομένου της προσευχής». Μόνο το «Ευαγγέλιο του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου υπέρκειται και αυτού του παραδείγματος». Κατά τα λόγια του επακριβώς: «Ποιος βαθμός είναι πιο τέλειος από τη θεολογία ως περιεχόμενο της προσευχής; Είναι η κατάσταση κατά την οποία ο νους του ανθρώπου διαμένει στον Θεό και τότε ό,τι λέει είναι θεολογία: θεολογία ως κατάσταση του πνεύματός μας, του «είναι» μας. Το πιο τέλειο παράδειγμα της θεολογίας ως περιεχομένου της προσευχής είναι η Αναφορά της Λειτουργίας του  Μεγάλου Βασιλείου, όπου το θεολογικό περιεχόμενό της παρουσιάζεται ως προσευχή προς τον Θεό» («Οικοδομώντας τον ναό του Θεού μέσα μας και στους αδελφούς μας», τόμ. Β΄, σελ. 245). Κι αλλού (στο ίδιο: σελ. 416): «Ένα από τα πιο υπέροχα παραδείγματα της θεολογίας ως προσευχής αποτελεί η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Η αναφορά της είναι καθαρή θεολογία και συνεχής ένταση προσευχής».

Δικαιολογείται λοιπόν ο Γέροντας Θεοφύλακτος λόγω της απλότητάς του να προβαίνει σε μία τέτοια εκτίμηση. Διότι τον άγιο Σωφρόνιο ζούσε και του Σωφρονίου η προσωπικότητα τον είχε καθηλώσει. Κι είμαστε ευγνώμονες για τη μαρτυρία του αυτή, διότι ψαύουμε με τον πιο απτό τρόπο την «ουσία» της ύπαρξης ενός αγίου: την καρδιά του την αγκυροβολημένη στον Ιησού Χριστό, τον Οποίο κατεξοχήν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος, ο πιστός άνθρωπος, στη Θεία Λειτουργία. Χριστιανός με άλλα λόγια που δεν νιώθει την ανάγκη να λειτουργείται, που η Θεία Λειτουργία δεν αποτελεί το κέντρο και τον πυρήνα της ζωής του, που ο Χριστός δηλαδή δεν είναι η αναπνοή του δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται χριστιανός. «Ήταν ο άγιος Σωφρόνιος πολύ, πολύ, πολύ δοσμένος στη Θεία Λειτουργία». Διότι ακριβώς η Θεία Λειτουργία είναι ο Ίδιος ο Χριστός, οπότε εκεί μετράμε την αγάπη μας προς Εκείνον. Ο άγιος Σωφρόνιος την κάθε στιγμή του την έβλεπε ως τη μοναδική ευκαιρία που του παραχωρούσε ως δωρεά ο Κύριος προκειμένου να ανταποκριθεί στην αγάπη Του. Το «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της ψυχής, της καρδίας, της διανοίας, της ισχύος» ήταν ό,τι μπορούσε να νοηματοδοτήσει την ύπαρξή του, κάνοντάς τον, κατά τη δική του μαρτυρία, να ζει με τη μεγαλύτερη πνευματική ένταση. Γι’ αυτό και λειτουργείτο και μπορούσε να λειτουργεί ως άνθρωπος. Είναι τυχαίο ότι παρομοίως προς εκείνον ζούσαν και άλλοι μεγάλοι σύγχρονοι άγιοι; Ποιος δεν γνωρίζει για παράδειγμα ότι ο μέγας κι αυτός Γέρων όσιος Εφραίμ Κατουνακιώτης λειτουργούσε επί μισό αιώνα καθημερινά, ετοιμαζόμενος για την επόμενη λειτουργία πνευματικά ευθύς μόλις τελείωνε η προηγούμενη;

Κι αυτή η αγάπη προς τον Χριστό, ο θείος έρωτας προς Αυτόν, τον έκανε σαν τον απόστολο Παύλο να μπορεί να λέει «ο μοναχός αν είναι δυνατόν πρέπει να ξεχάσει και τη μητρική του γλώσσα!» Τι έλεγε ο απόστολος Παύλος; «Θεωρώ τα πάντα ως σκουπίδια μπροστά στην έγνοια μου να κερδίσω τον Χριστό». Και: «Ας ξέρω όλες τις γλώσσες του κόσμου, ακόμη και τις γλώσσες των αγγέλων. Δεν έχω αγάπη; Μοιάζω με τενεκέ που τον κτυπάνε». Λοιπόν, για τον άγιο Σωφρόνιο και για τους άλλους αγίους μας, δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο πέρα από την αγάπη του Χριστού. Αυτός έχει γίνει περιεχόμενο της ζωής τους, Αυτός δηλαδή φανερώνεται «εν ετέρα μορφή» μέσα από αυτούς. Ό,τι μαρτυρούσε και πάλι ο απόστολος Παύλος: «Δεν ζω πια εγώ, ζει μέσα μου ο Χριστός». Αλλά ποιος μπορεί να θεωρηθεί μεγαλύτερος και πιο κοντά σε όλους, είτε ανθρώπους είτε ζώα είτε φύση, από εκείνον που φανερώνει τον Χριστό; Ο άγιος-Χριστός αποτελεί την ευλογία για τα πάντα, και μόνο η ανάσα του και η περπατησιά του στον κόσμο συνιστά τη μεγαλύτερη παρηγοριά και το επούλωμα της όποιας πληγής στο σώμα της ανθρωπότητας, όχι μόνο της εποχής του αλλά και διαχρονικά όπου γης και καιρού.

Τα αποφθέγματα των αγίων – ο ανασασμός στα όποια αδιέξοδά μας.