«Είπε ο όσιος
Εφραίμ Κατουνακιώτης: “Όταν υπέφερα απ’ το πρώτο εγκεφαλικό, ήρθε ένας γιατρός
από το “Σωτηρία”. Μου είπε:
- Γέροντα, και τα μάτια σου και το
χέρι σου θα επανέλθουν.
Μεγάλη παρηγοριά μου έδωσε. Η αγάπη
δεν εκδηλώνεται μόνο με το να δώσεις χρήματα. Πες στον άρρωστο έναν λόγο
παρηγορητικό, να πάρει μιαν ανάσα…”» (Από το βιβλίο του Μητρ. Αργολίδος Νεκταρίου, «Θα ’μαστε μαζί», Συντροφιά
με τον άγιο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη).
Ο μεγάλος σύγχρονος όσιος Εφραίμ Κατουνακιώτης, που και
μόνο η μορφή και τα μάτια του προκαλούσαν ελέγχους συνειδήσεως και διάθεση
μετανοίας, θίγει με τον προσωπικό και βιωματικό αυτόν λόγο του ένα πολύ κρίσιμο
θέμα, που άπτεται της σχέσεως ιατρού και ασθενούς. Κι αξίζει ιδιαιτέρως να
προσεχτούν τα λόγια του, διότι επρόκειτο περί ανθρώπου με ασυνήθιστη ευαισθησία
στον πόνο και τη θλίψη, αφού όλη τη ζωή του σχεδόν την πέρασε μέσα στις
δοκιμασίες, τον πόνο και τα βάσανα, με κατά καιρούς διαστήματα μεγάλης
επισκέψεως του Θεού διά παρηγορίας και παρακλήσεως, ή καλύτερα: ζούσε την
παρηγορία και την παράκληση της Χάρης του Θεού μέσα από τις θλίψεις αυτές.
Γράφει εν προκειμένω ο γνωστός σοφός και άγιος Γέροντας, Μητροπολίτης Λεμεσού
Αθανάσιος, που ευλογήθηκε από τον Κύριο να γνωρίσει και να συναναστραφεί επί
πολλά χρόνια τον όσιο Κατουνακιώτη: «Πέρασε
ο Γέροντας πολλές αρρώστιες και ταλαιπωρίες, ήταν συνεχώς στο κρεβάτι. Ήταν το
1976, που τον γνώρισα. Αλλά συνήθως ήτανε στο κρεβάτι, έτσι τον θυμάμαι. Μια
φορά, μάλιστα, τον έπιασε απελπισία. Μου είπε: - Τόσα χρόνια στο κρεβάτι… Άμα
σηκωθώ να κάνω ένα βήμα, ανοίγουν συνέχεια πληγές. Όταν με πλησίασε το πνεύμα
της απογνώσεως, άκουσα τη φωνή της Παναγίας να μου λέει: “- Έτσι σε θέλεις ο
Θεός”. Αυτός ήταν!» Κι ακόμη άλλος επί χρόνια υποτακτικός του (π. Γ. Αθανασάκης)
σημειώνει: «Όλη του η ζωή ήταν μαρτυρική.
Περισσότερο ήταν το μαρτύριο, παρά οι παρακλήσεις από τον Θεό. Είχε μεγάλες
καταστάσεις Χάριτος, αλλά περνούσε και πνευματικές δυσκολίες».
Λοιπόν, η γνώμη ενός τέτοιου έμπειρου στον πόνο και τις
δοκιμασίες ανθρώπου αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Και τι λέει; Ότι γενικώς οι
άνθρωποι, εξαιρέτως όμως ο γιατρός, λόγω και επαγγέλματος/λειτουργήματος,
πρέπει να στέκει στο πλευρό του ασθενούς με τέτοια λεπτότητα και σεβασμό, που ο
λόγος και η όλη στάση του να δημιουργεί κλίμα παρηγοριάς σ’ αυτόν, πράγματι
στάση που όπως αφήνει να εννοήσουμε αποτελεί για τον άρρωστο το «φιλί της
ζωής». Και δεν είναι υπερβολή: «Να πάρει
μια ανάσα» σημειώνει. Γιατί; Διότι ένας αναγκεμένος άνθρωπος, είτε σωματικά
είτε ψυχικά – αυτά τα δύο πάνε πάντοτε «παρέα» - βρίσκεται μπροστά στο φάσμα
του θανάτου, χαρακτηρίζει ως «πνιγμό» σχεδόν την κατάστασή του. Ακόμη και για
πιο ήπιες περιπτώσεις ασθένειας ο λογισμός της απώλειας της ζωής έρχεται
υπόγεια στον νου του αρρώστου. Οπότε στην περίπτωση αυτή που βιώνεται μία
υπαρξιακή στην ουσία κρίση, εκεί που ο άνθρωπος νιώθει να ταλαντεύεται στο
μεταίχμιο των δύο κόσμων ή στην αίσθηση απώλειας της μέχρι τώρα πορείας του,
εκεί χρειάζεται η υποστήριξη και η παρηγοριά. Κάποιος να του τονώσει το ηθικό,
να του πει ότι δεν είναι μόνος, να του προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας, μία
όντως αγκαλιά. Κι αυτός – κι εδώ αναδεικνύεται το μεγαλείο του ως του πιο
εγγύτερου προς τον ανθρώπινο πόνο – είναι ακριβώς ο γιατρός.
Ποιος δεν έχει ζήσει παρόμοιες καταστάσεις, όπως ο όσιος
Γέροντας; Να κείτεσαι στο κρεβάτι του πόνου ή να αντιμετωπίζεις έστω μία
απρόσμενη αρρώστια και ο γιατρός να έρχεται να σου δίνει ελπίδα. Ο λόγος του να
γίνεται βάλσαμο στην καρδιά σου κι ίσως λιγότερο στο σώμα σου. Διότι διαρκώς
επιβεβαιώνεται ότι ο ψυχολογικός παράγοντας είναι ό,τι ανώτερο και ισχυρότερο
στη θεραπεία ενός ασθενούς. Ακόμη και στις περιπτώσεις των πασχόντων από
καρκίνο, οι γιατροί το πρώτο που τονίζουν είναι η σημασία του ψυχολογικού
παράγοντα. Διακεκριμένη πανεπιστημιακή ιατρός έλεγε προ ολίγο μόλις καιρού ότι
ο ψυχολογικός παράγοντας υπερβαίνει κατά πολύ το πενήντα τοις εκατό για την
ίαση των παθήσεων. Ποιος λοιπόν μπορεί να «συναγωνιστεί» έναν γιατρό, που εκ
των πραγμάτων είναι ο ειδικός και έχεις εμπιστοσύνη στην εκτίμησή του;
Αλλά και αντιστρόφως δυστυχώς. Αρκετοί ασθενείς έχουν
«εισπράξει» απόρριψη από τον γιατρό, ακόμη και στο… ιατρείο τους, λόγω της
αποτομίας του χαρακτήρα του, λόγω της σκληρότητας του λόγου του – υπάρχουν κι
εκείνοι που επιλέγουν το «σπαθί» για να μιλήσουν στον ασθενή – λόγω της όποιας
πράγματι κούρασής του που τον κάνει να μη λαβαίνει υπ’ όψιν του τον ψυχολογικό
παράγοντα και όσα παραπάνω αναφέραμε. Και ποιο το αποτέλεσμα; Η καταρράκωση του
ασθενή, το σβήσιμο ίσως της ελπίδας μέσα του, ένα «πάγωμα» της καρδιάς του που
του δίνει συντριπτικό κτύπημα για να βουλιάξει μέσα στην απόγνωσή του – το
καλύτερο «φάρμακο» για να τελειώσεις τον ασθενή. Ποιος θα ήθελε να έχει έναν
τέτοιο «γιατρό»; Πάντως όχι ο άγιος Εφραίμ αλλ’ ούτε και ο άγιος Πορφύριος που
τόνιζε την ίδια αλήθεια: ότι η στάση του γιατρού επηρεάζει τα μέγιστα την
κατάσταση και την πορεία του όποιου ασθενούς.
Και τι συμπληρώνει καίρια ο όσιος Γέροντας ως όρο για να
λειτουργούν με τον σωστό τρόπο και ο γιατρός ασφαλώς αλλά και όλοι μας; Η
αγάπη. Η αγάπη είναι η βάση που θα σε κάνει να δεις τον συνάνθρωπό σου, κατεξοχήν
τον εν ανάγκαις ευρισκόμενο, ως άνθρωπο, ως… Χριστό! Ο ίδιος ο Κύριος έτσι δεν
χαρακτήρισε ιδίως τον ελάχιστο συνάνθρωπο, που ψυχολογικά και σωματικά, είναι ο
ασθενής; Ως τον Ίδιο! «Ό,τι κάνατε σ’ έναν από αυτούς τους ελαχίστους, σ’ εμένα
το κάνατε». Κι ο απόστολος Παύλος θα το πει κι αλλιώς: «Αμαρτάνοντας στους
αδελφούς και τραυματίζοντας τη συνείδησή του, στον Χριστό αμαρτάνετε!» Αλλά…
πρέπει να είσαι έστω και λίγο χριστιανός!
Λόγος παρηγορητικός. Μια ανάσα! Ό,τι χρειαζόμαστε όλοι μας! Ό,τι πρέπει να κάνουμε όλοι μας!
