«Ο σκοπός μας δεν είναι να καταδικάζουμε το κακό, αλλά
να το διορθώνουμε. Με την καταδίκη ο άνθρωπος μπορεί να χαθεί, με την κατανόηση
και βοήθεια θα σωθεί» (Όσιος
Πορφύριος καυσοκαλυβίτης).
Πόσο μεγάλος αποκαλύπτεται για μία ακόμη φορά ο σύγχρονος
όσιός μας Πορφύριος ο καυσοκαλυβίτης ή Αθηναίος κατ’ άλλους! Κι όχι λόγω των
θαυμαστών χαρισμάτων του που πλούσια τού δώρισε ο Κύριος, της διόρασης και της
προόρασης και της θαυματουργίας, αλλά κυρίως λόγω της ορθοτόμησης της αλήθειας,
της φανέρωσης σε κάθε περίπτωση της «Οδού»
που ισορροπεί τον άνθρωπο και που δεν είναι άλλη από τον ίδιο τον Κύριο Ιησού
Χριστό! Αυτό δεν ζητάμε και στη Θεία Λειτουργία για τον διάδοχο των Αποστόλων,
τον Επίσκοπο της περιοχής που τελούμε τα μυστήρια της Θείας Ευχαριστίας; Όχι να
του δώσει ο Θεός χάρισμα θαυματουργίας και διόρασης και προόρασης, αλλά να
υγιαίνει προκειμένου με φώτιση Θεού να ορθοτομεί τον λόγο της αλήθειας Εκείνου!
Διότι αυτό είναι το πιο κύριο και καίριο, το πιο σοβαρό, από το οποίο εξαρτάται
η κατά Χριστόν πνευματική ζωή μας. Λοιπόν, και στα παραπάνω λόγια του μεγάλου
οσίου διαπιστώνουμε αυτήν την πραγματικότητα, την επισήμανση του σκοπού του
ανθρώπου, τη διάνοιξη των οφθαλμών μας για να γνωρίζουμε πού πρέπει να «πατάμε»
επί της γης.
Και τι λέει ο άγιος; «Σκοπός
μας δεν είναι να καταδικάζουμε το κακό, αλλά να το διορθώνουμε»! Πρόκειται
για μία παγίδα του πονηρού, στην οποία ανεπίγνωστα πολλές φορές πέφτουμε μέσα.
Διότι βλέπουμε το κακό, αντιδρούμε, αισθανόμαστε συχνά ως «απολογητές» και
«δικηγόροι» του Χριστού και της Εκκλησίας, οπότε θεωρούμε ότι είναι η «κλήση»
μας να το κατακεραυνώσουμε, να το εξαλείψουμε, να φύγει από τη μέση, να γίνουμε
«θεραπευτές» των ανθρώπων! Ίσως να νιώθουμε και λίγο… προφήτες σαν τους
μεγάλους της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι στέλλονταν από τον Θεό για να ελέγξουν
την όποια αμαρτία και την όποια αδικία και πονηρία. Και δεν καταλαβαίνουμε
βεβαίως ότι επισημαίνοντας το κακό και την πονηρία δείχνουμε ότι έχουμε τις ρίζες
αυτών μέσα και στη δική μας ύπαρξη, αφού γενικώς «βλέπει» κανείς στον κόσμο
ό,τι και ο ίδιος έχει. Που σημαίνει ότι η καταδίκη του κακού πρέπει να αλλάξει
κατεύθυνση: αντί να στρέφεται κανείς κατά των άλλων να στρέφεται κατά του
εαυτού του που φέρει το ίδιο κακό!
Καταλαβαίνουμε έτσι καθαρά το νόημα του λόγου του αγίου
Πορφυρίου: αν σκοπό μας θέτουμε απλώς την καταδίκη του κακού που διαπιστώνουμε
στους άλλους και στον κόσμο, βρισκόμαστε εκτός της αληθείας, γιατί λειτουργούμε
με αρνητικό τρόπο που εκφράζει τη δική μας σκληρότητα. Θα μας έλεγαν ίσως οι
άγιοι Πατέρες μας, αλλά και πολλοί σύγχρονοι ψυχολόγοι ότι μία τέτοια μονομερής
κίνησή μας αποκαλύπτει τη δική μας εμπλοκή, τη δική μας έλλειψη αυτογνωσίας,
την ασχήμια της ψυχής μας που δεν ξέρουμε πώς να τη διαχειριστούμε και την
αντιμετωπίσουμε, γι’ αυτό και με τυφλό τον νου κτυπάμε το κακό
αυτομαστιγωνόμενοι! Είναι μάλλον απόλυτα βέβαιο ότι η επιθετικότητά μας αυτή
αποτελεί το κατεξοχήν σημάδι της έλλειψης της μετανοίας στη ζωή μας, την
έλλειψη δηλαδή της αγάπης και της όποιας χάρης του Θεού μας. «Με την καταδίκη ο άνθρωπος μπορεί να χαθεί»
σημειώνει ο μέγας όσιος. Καταδικάζεις δηλαδή το κακό και στην πραγματικότητα
αυτός που χάνεται είναι εσύ ο ίδιος!
Και λοιπόν; Δεν θα καταδικάσουμε το κακό; Δώσαμε την απάντηση και παραπάνω και τη λέει ο
άγιος: Βεβαίως και θα το καταδικάσουμε, αλλά στρεφόμενοι πρώτιστα κατά της
κακίας και της πονηρίας του ίδιου του εαυτού μας. Κι η καταδίκη αυτή έχει το
όνομα «διόρθωση». Αν εμείς αρχίζουμε να διορθώνουμε τον εαυτό μας, δηλαδή αν
προσπαθούμε κάθε ώρα και στιγμή να βρισκόμαστε εν μετανοία ως αδιάκοπη
επιστροφή στον Θεό μας, που θα πει ως αδιάκοπη πορεία μας πάνω στις άγιες
εντολές του Χριστού, τότε ναι, το κακό το κτυπάμε στη ρίζα του. Διορθώνουμε ένα
κομμάτι της Εκκλησίας, τον εαυτό μας ως μέλος Χριστού με τη χάρη Εκείνου, οπότε
συντελούμε και στη διόρθωση και των άλλων λόγω της χαρισματικής ενότητας όλων
εν Χριστώ. «Αν αγιάζεται ένα μέλος, αγιάζονται όλα τα μέλη» σημειώνει ο
απόστολος Παύλος. Το ίδιο δεν πρότεινε και ο άλλος μέγας όσιος Παΐσιος ο
αγιορείτης σε κάποιον χριστιανό που ήθελε να κινείται ως «εισαγγελέας» για τα
κακώς κείμενα της Εκκλησίας αποσκοπώντας στην κατ’ αυτόν «κάθαρσή» της; «Εσύ
καθάρισε τον εαυτό σου και διόρθωσέ τον, οπότε ήδη διορθώνεις ένα κομμάτι της
Εκκλησίας».
Κι είναι ευνόητο ότι μία τέτοια στάση διόρθωσης που δείχνει την αληθινή μετάνοια έχει ως χαρακτηριστικό την αγάπη προς τον συνάνθρωπο που αμαρτάνει ίσως και ανεπίγνωστα, την αγάπη που κατανοεί και συμπάσχει και γι’ αυτό μπορεί να οδηγήσει και τον άλλον σε μετάνοια και σε αλλαγή πορείας. «Το χρηστόν του Θεού εις μετάνοιαν άγει» θα τονίσει αλλού και πάλι ο απόστολος Παύλος, ακριβώς για να δείξει ότι αν θέλουμε να βοηθούμε τον συνάνθρωπό μας δεν μπορούμε να αφιστάμεθα από την αγάπη Εκείνου, ο Οποίος σταυρώθηκε και θυσιάστηκε για τον άνθρωπο, «αίρων την αμαρτίαν» του και όχι καταδικάζοντάς τον εξαιτίας αυτής. Άλλωστε αυτό δεν είναι ο χριστιανός; «Μίμημα Χριστού κατά το δυνατόν ανθρώπω» κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος. Οπότε, κατά το πρότυπο του Κυρίου και εν Αυτώ ευρισκόμενοι, καλούμαστε να «αίρουμε» και εμείς την αμαρτία των άλλων, «αλλήλων τα βάρη βαστάζοντες», και όχι μένοντας στην καταστροφική απλή καταδίκη τους που συνιστά όπως είπαμε τη δική μας στην πραγματικότητα καταδίκη.
