Ο
άγιος Λουκάς ο νέος (1877-1961) δεν είναι μόνον ότι υπήρξε σύγχρονός μας σχεδόν
άγιος, αλλά και ότι υπήρξε μέγας επιστήμονας, διεθνούς φήμης και ακτινοβολίας
πανεπιστημιακός ιατρός, τόσο που οι μελέτες και τα συγγράμματά του πάνω σε
θέματα ιατρικής θεωρούνται ορόσημα και πρωτοποριακά ακόμη και στις ημέρες μας,
όπου η ιατρική και οι άλλες επιστήμες έχουν προχωρήσει πάρα πολύ λόγω των
αλμάτων που έχουν γίνει στην τεχνογνωσία. Κι όμως! Για την Εκκλησία μας, εκείνο
που προέχει δεν είναι φυσικά η επιστημοσύνη του και το λαμπρό μυαλό του – αξιοσημείωτα
πράγματι ως τάλαντα του Θεού - αλλά η αγιότητά του, με την οποία βοήθησε
παρηγορητικά πάρα πολύ τους ανθρώπους που συναναστράφηκε, όπως και τους
ανθρώπους της κάθε εποχής, λόγω της μεγάλης παρρησίας του ενώπιον του Θεού. Κι
αυτήν την προτεραιότητα της αγιωσύνης του τονίζει και ο σπουδαίος υμνογράφος
της ελληνικής ακολουθίας του, Σεβασμιώτατος Εδέσσης κ. Ιωήλ. Ο άγιος υμνογράφος
δεν υποβαθμίζει ασφαλώς τη μεγαλοφυΐα του αγίου στην επιστήμη του. Επιμένει
όμως στις κατά Θεόν αρετές του, στην μαρτυρική ομολογία της πίστεώς του, στο
χάρισμα της θαυματουργίας του. Κι αυτό γιατί κινείται θεολογικά, με κριτήριο
την αγιότητα που μένει εις τον αιώνα, και όχι τα επίγεια και φυσικά προσόντα,
τα οποία και παρέρχονται αλλά και μπορεί να καταστρέψουν τον άνθρωπο, αν δεν τα
διαχειριστεί κατά το θέλημα του Θεού.
Είναι
χαρακτηριστική για παράδειγμα η επισήμανσή του για τον πνευματικό τρόπο με τον
οποίο αντιμετώπισε ο άγιος Λουκάς τη σπουδαιότερη τιμή που μπορούσε κάποιος να
δεχτεί στη Ρωσία τότε, την απονομή του βραβείου Στάλιν το 1946. Δέχτηκε μεν το
βραβείο, αλλά δεν υπερηφανεύτηκε καθόλου, διακρατώντας την ταπείνωση της
επιτέλεσης του καθήκοντός του ως χριστιανού – η αιωνιότητα ήταν η διαρκής
απόβλεψή του. «Σε εξύψωσαν στη γη οι άνθρωποι» θα πει στην ωδή γ΄ του κανόνα
του, «αλλά έμεινες ταπεινός, Λουκά, γιατί ζήλεψες τα αιώνια και ανέφερες στον
Θεό τα αξιοτίμητα δικά σου χαρίσματα, άγιε Πατέρα».
Ο
ζήλος του για τα αιώνια οδηγεί τον άγιο, σημειώνει ο υμνογράφος, στο ανάργυρο
των ιατρικών του υπηρεσιών και στη μαρτυρική ομολογία της πίστεώς του. Ο άγιος
ανήκει στους αναργύρους ιατρούς. Ό,τι παλαιότερα ήταν οι άγιοι Κοσμάς και
Δαμιανός, Παντελεήμων και Ερμόλαος, Κύρος και Ιωάννης, Σαμψών και Διομήδης,
Θαλλέλαιος και Ερμόλαος, το ίδιο είναι στην εποχή μας ο άγιος Λουκάς ο νέος. «Λουκάν
τον νέον άγιον…τον ένδοξον Ανάργυρον… ανευφημήσωμεν πάντες» (εξαποστειλάριο).
Κι αυτό γιατί επέλεξε ως σύζυγο πνευματική την πτωχεία. Αυτήν που πλουτίζει τον
άνθρωπο με μοναδικό τρόπο, όπως αποκαλύπτει ο μέγας Παύλος για τους ανθρώπους
του Θεού: «δεν έχουν τίποτε δικό τους, αλλά κατέχουν τα πάντα». Και πώς να μην
τα κατέχουν, αφού σ’ αυτούς βρίσκει χώρο Εκείνος λόγω της μεγάλης πίστεώς τους
για να εναποθέσει στα χέρια τους όλα τα αγαθά Του! Η αποτίμηση του ποιητή είναι
βαθύτατα θεολογική: «Αν και είχες λάβει την πτωχεία ως σύζυγο στη ζωή σου,
έθρεψες πράγματι τα πλήθη του λαού σου με τα θεία σου λόγια και με τις τροφές,
ως μέγας σιτοδότης του σώματος και του Πνεύματος, σε όλη τη Ρωσία, Λουκά
θαυμάσιε» (κάθισμα όρθρου) – πόση άγνοια και ολιγοπιστία κρύβει η πορεία των
περισσοτέρων χριστιανών, όταν αποδυόμαστε στο κυνηγητό των χρημάτων με το
πρόσχημα της επιβίωσης! Και οι ίδιοι απογυμνωνόμαστε πνευματικά και στους
άλλους «κερνάμε» την κενότητά μας!
Ο
άγιος Λουκάς όμως είναι και ομολογητής της πίστεως. Υπερασπίστηκε με θυσία της
ζωής του – με φυλακές, εξορίες, διωγμούς - τη χριστιανική πίστη όχι μόνο
απέναντι στην ανοησία των αθέων, αλλά και απέναντι στους σχισματικούς που
έπαιζαν το παιχνίδι της άθεης εξουσίας, κι ακόμη απέναντι και σε θεωρούμενους
«δικούς» του ανθρώπους. «Η σταθερή σου πίστη και ένσταση κλόνισε τις ανοησίες
των τυράννων, ξήρανε τον χείμαρρο των σχισματικών κι έδωσε θάρρος στα πλήθη της
Εκκλησίας (λιτή). «Δέχτηκες ολομέτωπο πράγματι πόλεμο και την εχθρότητα από
τους άθεους άνδρες, τους ψευδάδελφους ιερείς και τους θεωρούμενους δικούς σου,
αλλά συ προχώρησες περιχαρής στα σκάμματα της καλής ομολογίας (ωδή ζ´).
Και
τέλος: στους αγώνες του υπέρ της πίστεως, όπου «περπατούσε την οδό του Χριστού
την επίπονη, στενή και θλιμμένη» (ωδή στ´), είχε ως άμεση βοήθεια εκτός από τον
ίδιο τον Κύριο και την αγαπημένη του Παναγία Μητέρα του Κυρίου. Την Παναγία
επικαλείτο διαρκώς και έβλεπε την άμεση αρωγή της και στις διάφορες πάντοτε
ιατρικές εγχειρίσεις του, αλλά και σε όλη τη ζωή του. «Έβαλες τη θεία εικόνα
της μητέρας του Κυρίου μπροστά στα μάτια σου, πανεύφημε, παίρνοντας δύναμη και
θάρρος από αυτήν στις εγχειρίσεις σου, Λουκά» (στιχηρό εσπερινού). Έτσι
λειτουργεί πάντα ένας άγιος: χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του, αξιοποιεί όλα τα
χαρίσματα που του έχει δώσει ο Θεός, αλλά γνωρίζει ότι τελικώς τα πάντα
εξαρτώνται από τη χάρη του Θεού και τη δύναμη των αγίων Του.
Υμνολογικές απλές πινελιές για τον άγιο. Αλλά τέτοιες που φιλοτεχνούν το πορτραίτο του συγχρόνου αγίου. Εκείνου που θα μας κρίνει στην κρίση του Θεού…
