ΙΕΡΟ ΛΕΙΨΑΝΟ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΛΟΥΚΑ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

 

Ιερό Λείψανο του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά από το Καρπενήσι, στον Ι. Ναό Αγίου Σπυρίδωνος, πολιούχου Πειραιώς.

Τεμάχιο Ιερού Λειψάνου από  την χείρα του Αγίου ενδόξου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά, εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Καρπενησίου, υποδέχθηκε σήμερα Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου 2023 η πόλη του Πειραιά και συγκεκριμένα ο Ιερός Ναός Αγίου Σπυρίδωνος, πολιούχου Πειραιώς, επί τη πανηγύρει και τη συμπληρώσει 150 ετών από των εγκαινίων του.

Το Ιερό Σέβασμα κόμισε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καρπενησίου κ.Γεώργιος και το υποδέχθηκε έμπροσθεν του Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνος, επικεφαλής κλήρου και λαού, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ.Σεραφείμ.

Αμέσως μετά την Δέηση και την Πανηγυρική Δοξολογία που εψάλη, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ.Σεραφείμ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τον Πανάγιο Θεός ο Οποίος επέτρεψε αυτή την ευλογία επί τη πανηγύρει του Πολιούχου Πειραιώς Αγίου Σπυρίδωνος, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως ο Άγιος Σπυρίδων υπήρξε για την πόλη του Πειραιά ο υλικός και ηθικός σιτοδότης στα χρόνια της δουλείας.

«Εμπνεόμεθα από τον μαθητή του Χριστού, τον συνοδίτη του Κυρίου προς Εμμαούς», «τον συγγραφέα του Ευαγγελίου και του ιερού χρονικού της πρώτης Εκκλησίας», επεσήμανε στην συνέχεια ο Σεβασμιώτατος, αισθανόμενος την βαθιά υποχρέωση, όπως χαρακτηριστικά είπε προς τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Καρπενησίου κ.Γεώργιο, να σας εκφράσουμε την απέραντη ευγνωμοσύνη του κλήρου και του λαού της τοπικής μας Εκκλησίας «για αυτή σας την μεγαλειώδη κίνηση αγάπης και πνευματικού ανεφοδιασμού σε μία εποχή μεγάλης πνευματικής υποθερμίας».

«Δειχθείτε και από εμάς ευγνώμονα συναισθήματα για την πρόσκλησή σας και για την χαρά που μας δίνει η εδώ παρουσία μας», είπε αντιφωνώντας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καρπενησίου κ.Γεώργιος, προς τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πειραιώς, ευχόμενος ταυτόχρονια οι προσκυνητές να λάβουν από τον Άγιο Λουκά «τη χάρη, την ευλογία του, την αγάπη που είχε στο πρόσωπο της Παναγίας μας, την αγάπη που είχε στο πρόσωπο του Χριστού μας, την αγάπη που είχε στο πρόσωπο κάθε συνανθρώπου, καθώς ως ιατρός, υπηρέτησε τον συνάνθρωπο την τότε εποχή».

Αυτή την Κυριακή ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καρπενησίου κ.Γεώργιος θα Ιερουργήσει στον Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνος, πολιούχου Πειραιώς, ενώ το ιερό λείψανο θα παραμείνει στο Ναό έως τις 15 Δεκεμβρίου, όπου θα τελούνται καθημερινά το πρωί ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία, στις 17:30 ο Εσπερινός και η Παράκληση του Αγίου και στις 21:30 ιερά αγρυπνία.

ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ

 

Πάνδημη Λιτάνευση του Αγίου Νικολάου στον Πειραιά.

Πανηγυρικά και με την συμμετοχή πλήθους κόσμου εορτάστηκε και φέτος στον Πειραιά, το μεγαλύτερο λιμάνι της Πατρίδος μας, η μνήμη του Αγίου Νικολάου, Επισκόπου Μύρων της Λυκίας του Θαυματουργού, ο οποίος είναι συμπολιούχος της τοπικής μας Εκκλησίας.

Επίκεντρο ο πανηγυρίζων Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Πειραιώς, όπου σήμερα Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 2023 το πρωί τελέστηκε δισαρχιερατική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων, συνιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πειραιώς κ.Σεραφείμ.

Τον Θείο Λόγο κήρυξε ο Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτης π. Μεθόδιος Κρητικός, Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αναστάντος Χριστού Πειραιώς, ενώ των Ιερέων προΐστατο ο Γραμματέας παρά τω  Αρχιγραμματεί της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς  Μητροπόλεως Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης, Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Δαρδανός.

Στις 15:30 πραγματοποιήθηκε πάνδημη λιτάνευση της Ιεράς Εικόνος του Αγίου Νικολάου Αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας, στους κεντρικούς δρόμους του Πειραιά, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νικαίας κ.Αλεξίου και συλλιτανευόντων των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ.Νεκταρίου και Πειραιώς κ.Σεραφείμ.

Η περιφορά της Ιεράς Εικόνος, πραγματοποιήθηκε παρουσία εκπροσώπων των πολιτικών, πολιτειακών, στρατιωτικών και δικαστικών αρχών, καθώς επίσης και των σωμάτων ασφαλείας, ναυτικών σωματείων και εκπροσώπων της ναυτοσύνης.

Πλήθος κόσμου συνέρρευσε προκειμένου να λάβει την Ευλογία του Προστάτη Αγίου των Ναυτικών και των Θαλασσών.

Ο ΟΣΙΟΣ ΠΑΤΗΡ ΗΜΩΝ ΠΑΤΑΠΙΟΣ

«Ο όσιος Πατάπιος ορμώμενος από τις Θήβες της Αιγύπτου επέλεξε τη μοναχική ζωή και ακολούθησε τον Χριστό. Ασκήθηκε για πολλά χρόνια στην έρημο κι έπειτα ήλθε στην Κωνσταντινούπολη, όπου έκανε πάρα πολλά θαύματα: έδωσε το φως σε τυφλούς, θεράπευσε υδρωπικούς με χρίση αγίου ελαίου, έδιωξε δαίμονες, θεράπευσε και καρκίνο. Στο τέλος παρέθεσε το πνεύμα του στον Κύριο εν ειρήνη».

Ο όσιος Πατάπιος μπορεί μεν να κατάγεται  από την Αίγυπτο, όμως είναι αγαπημένος άγιος των ορθοδόξων και μάλιστα των Ελλήνων. Και τούτο διότι, ως γνωστόν, το λείψανό του (το οποίο δωρήθηκε από τους Παλαιολόγους στην οικογένεια των εξαδέλφων τους Νοταράδων, που εγκαταστάθηκαν στην Κορινθία) ευρίσκεται πάνω από το Λουτράκι, στα Γεράνεια όρη, στο ομώνυμό του μοναστήρι, κάτι που «τυχαία» ανακαλύφθηκε ήδη από το 1904.  Πλήθος πιστών καθημερινώς έρχονται προσκυνητές του, προκειμένου να πάρουν την χάρη της ευλογίας του και να βοηθηθούν στα διάφορα προβλήματα και τις ανάγκες τους. Κι όχι τυχαία. Ο όσιος αποτελεί προστάτη όλων των αναγκεμένων ανθρώπων, το δε λείψανό του συνιστά πηγή πράγματι των ιάσεων. Οι ύμνοι της Εκκλησίας μας δεν «χορταίνουν» να τονίζουν την αλήθεια αυτή, που επιβεβαιώνεται διαχρονικά. «Η σορός σου, σοφέ Πατάπιε, αναβρύζει σε όλους ιάματα. Αυτά τα ιάματα παίρνοντάς τα όλοι οι πιστοί σώζονται από πολλές νόσους, ψυχών και σωμάτων». Κι ιδιαιτέρως στην εποχή μας – αλλά και ποια εποχή είναι χωρίς θλίψεις και δοκιμασίες;  - που ο κόσμος ταλαιπωρείται από πάρα πολλά προβλήματα και ανάγκες, ο όσιος Πατάπιος είναι στην «ημερησία διάταξη»: προσφέρει σε όλους τους πιστούς αυτό που έχουν ανάγκη, διότι βεβαίως έχει ενώπιον του Θεού μεγάλη παρρησία. Έτσι «πάντων των εν ανάγκαις προστάτης ώφθης, Πατάπιε όσιε».

Φαίνεται λίγο περίεργο το γεγονός ότι ένας τόσο μεγάλος ασκητής, με τόση σκληραγωγία απέναντι στον εαυτό του, είχε και έχει μία τόσο τρυφερή καρδιά, έτοιμη να καμφθεί μπροστά στις ικεσίες του κάθε πονεμένου. Αλλά τούτο δεν μας παραξενεύει. Διότι η άσκηση ενός χριστιανού πιστού σ’ αυτό ακριβώς αποσκοπεί: να ελέγξει ο ίδιος, με τη χάρη του Θεού, τα πάθη του εγωισμού του και να τα μεταποιήσει σε πάθος αγάπης. Έτσι όσο πιο σκληρή η σκληραγωγία, τόσο και πιο «σάρκινη» η καρδιά, τόσο και μεγαλύτερη η ευαισθησία και η τρυφερότητα. Μην ξεχνάμε ότι ο σκοπός των πάντων στην πνευματική ζωή της Εκκλησίας μας είναι να φθάσει ο άνθρωπος να ζει ορθά την αγάπη προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Κι αν μάλιστα δεν υπάρχει η θυσιαστική αγάπη προς τον συνάνθρωπο, πρέπει να αμφισβητήσουμε και την υποψία έστω της αγάπης προς τον Θεό. Κι εκείνο που επίσης φανερώνει την αλήθεια της αγάπης είναι βεβαίως η ταπείνωση, η βάση όλων των αρετών. Την αλήθεια αυτή επιβεβαιώνει και πάλι η γραφίδα του αγίου υμνογράφου. «Οπλισμένος με την αγάπη, όσιε, σαν ξίφος, και υπό την σκέπη της ενθέους σου ταπεινώσεως, σαν ένας είδος ασπίδας, εξαφάνισες τα στίφη των δαιμόνων». «Απέκτησες ταπείνωση, αγρυπνία και ισχυρή δέηση, καθαρή αγάπη, πίστη, ελπίδα, και έγινες συνόμιλος των επουρανίων αγγέλων, πάτερ όσιε».

Εκείνο που τονίζει ιδιαιτέρως ο υμνογράφος από την ασκητική ζωή του οσίου Παταπίου - τέτοια που τον συγκρίνει με τον προφήτη Ηλία και τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο: «Ηλιού τον Θεσβίτην μιμούμενος και ιχνηλατών Ιωάννην τον Πρόδρομον» - είναι το χάρισμα των δακρύων που απέκτησε. Τα δάκρυά του μάλιστα ήταν εκείνα που «αφενός απεξήραναν τα πάθη του σώματος και αφετέρου έφεραν τους ποταμούς των ιαμάτων του». Κι ακόμη: τα θερμά του αυτά δάκρυα ως έκφραση της μετανοίας και του πόθου προς τον Θεόν «καταβύθισαν τα στρατεύματα των δαιμόνων και τα οιδήματα της αμαρτίας, ενώ έγιναν πέλαγος θαυμάτων γι’ αυτούς που βρίσκονταν στον βυθό των παθημάτων». Κι είναι αλήθεια: αν κανείς δεν ζει τη μετάνοια με αίσθηση ψυχής, αν δεν κλαίει για τις αμαρτίες και τα πάθη του, πώς θα καθαρίσει το οπτικό της ψυχής του, πώς θα δει τον Θεό λάμποντα στο κάτοπτρο της καρδιάς του; Είθε η μετάνοια του αγίου και ο πόθος του προς τον Θεό να γίνουν καθοδηγητικά σημεία και της  δικής μας πνευματικής πορείας.  Ίσως κι εμείς δούμε έτσι «το νοητό πυρ, το Πνεύμα του Θεού, να αναφλέγει τα αισθητήρια της ψυχής μας και να αποτεφρώνει τη φλόγα της αμαρτίας μας».  

ΟΝΟΜΑΣΤΗΡΙΑ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ

 

Η μνήμη του Αγίου Σεραφείμ, Επισκόπου Φαναρίου, στην Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς – Ονομαστήρια Σεβασμιωτάτου.

Με κάθε εκκλησιαστική λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια τιμήθηκε στην τοπική μας Εκκλησία σήμερα Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2023 η μνήμη του Αγίου Νεομάρτυρος Σεραφείμ, Επισκόπου Φαναρίου, εορτή κατά την οποία άγει τα ονομαστήριά του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ.Σεραφείμ.

Στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αγίας Τριάδος Πειραιώς το πρωί εψάλη η Ακολουθία του Όρθρου, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σύρου κ.Δωροθέου και στην συνέχεια τελέστηκε πολυαρχιερατικό συλλείτουργο προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Νικαίας κ.Αλεξίου και συνιερουργούντων  των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Ύδρας κ.Εφραίμ, Σύρου κ. Δωροθέου, Χαλκίδος κ.Χρυσοστόμου, Μεγάρων κ.Κωνσταντίνου, των Θεοφιλεστάτων Επισκόπων Χριστιανουπόλεως κ.Προκοπίου, Ευρίπου κ.Χρυσοστόμου, Σκοπέλου κ.Νικοδήμου και του εορτάζοντος Μητροπολίτου Πειραιώς κ.Σεραφείμ.

Συμπροσευχόμενος στο Ιερό Βήμα παρέστη ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κορίνθου κ.Διονύσιος.

Προ της Απολύσεως τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση για τους μακαριστούς Πρωθιεράρχες της Ελλαδικής Εκκλησίας, Αρχιεπισκόπους Σεραφείμ και Χριστόδουλο.

Αμέσως μετά, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ.Σεραφείμ, ευχαριστώντας όλους για την παρουσία τους υπογράμμισε πως «εμείς δεν πανηγυρίζουμε με την κοσμική έννοια του όρου, αλλά εορτάζουμε και θεολογούμε εν Πνεύματι και αληθεία». Αναφερόμενος στο πρόσωπο του Αγίου Ιερομάρτυρα και Νεομάρτυρα Σεραφείμ, Επίσκοπου Φαναρίου, παρακάλεσε όλους «να εμπνεόμαστε από το ένθεο παράδειγμά του, την ευψυχία του, την γενναιότητά και τελικά την νίκη του».

Ευχαρίστησε όλους «για την ευλογία αυτής της κοινωνίας» και «ιδιαιτέρως τους αδελφούς μου συνιεράρχες, τα πολύτιμα πετράδια στο στέμμα της Εκκλησίας» για την ευλογία που πρόσφεραν στην τοπική μας Εκκλησία, όπως χαρακτηριστικά σημείωσε.

Τέλος, απευθυνόμενος προς τα παιδιά των Εκπαιδευτηρίων της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς και κατ’ επέκταση σε όλους τους νέους, ευχήθηκε «να εμπνέονται από το ηρωικό φρόνημα των Μαρτύρων της πίστεώς μας που είναι οι όντος νικητές της ζωής». «Εύχομαι να εμπνέεστε, να φωτίζεστε και να οδηγείστε στη ζωή σας και να έχετε αυτούς τους Μάρτυρες της πίστεως ηρωικά πρότυπα στην ζωή και στην πορεία του βίου σας», τόνισε καταλήγοντας.

Τον Θείο Λόγο κήρυξε ο Γενικός Διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού «Πειραϊκή Εκκλησία», Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Θεοδωρόπουλος.

Παρέστησαν οι πολιτικές, οι πολιτειακές, οι στρατιωτικές και οι δικαστικές αρχές καθώς και εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας.

Ο ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΗΡ ΗΜΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΥΡΩΝ ΤΗΣ ΛΥΚΙΑΣ Ο ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ

«Ο άγιος Νικόλαος έζησε στα χρόνια των τυράννων Διοκλητιανού και  Μαξιμιανού και διέπρεψε πρώτα ως μοναχός. Έπειτα λόγω της μεγάλης αρετής του δέχτηκε την αρχιερωσύνη. Επειδή όμως πίστευε στον Χριστό και κήρυσσε ελεύθερα την χριστιανική πίστη και ζωή, συνελήφθη από τους άρχοντες της πόλεως κι αφού υποβλήθηκε σε βασανιστήρια και στρεβλώσεις του σώματός του, ρίχτηκε στη φυλακή μαζί και με άλλους χριστιανούς. Όταν όμως ο μεγάλος και ευσεβής Κωνσταντίνος απέκτησε τη βασιλεία των Ρωμαίων με το θέλημα του Θεού, ελευθερώθηκαν οι φυλακισμένοι, και μαζί με αυτούς και ο Νικόλαος, ο οποίος πήγε στα Μύρα. Μετά από λίγο διάστημα, συγκροτήθηκε με τη βοήθεια του Κωνσταντίνου και η πρώτη εν Νικαία Σύνοδος, της οποίας μέλος ήταν και ο θαυμαστός Νικόλαος.

Αυτός έκανε πολλά και διάφορα θαύματα, όπως δηλώνει και η ιστορία του.  Διέσωσε μάλιστα και τρεις άντρες που συκοφαντήθηκαν και επρόκειτο να πεθάνουν άδικα. Διότι ευρισκόμενοι στη φυλακή, έμαθαν τον χρόνο που έμελλε να αποκεφαλισθούν και επικαλέστηκαν τον άγιο σε βοήθειά τους, θυμίζοντάς του τις διάφορες ευεργεσίες που έκανε και πώς έσωσε στη Λυκία τρεις άνδρες που επρόκειτο κι αυτοί να χάσουν τη ζωή τους. Λοιπόν ο ταχύς και θερμός σε βοήθεια, ο άγιος Νικόλαος δηλαδή, φανερώνεται στον βασιλιά και στον έπαρχο κατά τον ύπνο τους. Και τον μεν έπαρχο επιτιμά για την συκοφαντία των ανδρών προς τον βασιλιά, τον δε βασιλιά διδάσκει και του υπενθυμίζει  ότι οι φυλακισμένοι άνδρες είναι αθώοι και από φθόνο κατηγορήθηκαν. Οπότε τους λύτρωσε από την επικείμενη τιμωρία. Επί πλέον και άλλα πολλά τεράστια θαύματα επιτέλεσε, κι αφού ποίμανε τον ορθόδοξο λαό με ιερό τρόπο κι έφτασε σε βαθύ γήρας, εξεδήμησε προς τον Κύριο, χωρίς όμως να ξεχάσει μετά το τέλος του το ποίμνιό του. Διότι καθημερινά, θα λέγαμε, πρόσφερε τις ευεργεσίες του σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη και τους έσωζε από παντός είδους κινδύνους και περιστάσεις».

Ο υμνογράφος άγιος Θεοφάνης ευρισκόμενος σε αδυναμία και απορία προκειμένου να εγκωμιάσει έναν τόσο μεγάλο άγιο σαν τον άγιο Νικόλαο επιχειρεί να τον προβάλει χρησιμοποιώντας τον τόπο της επισκοπής του: τα Μύρα της Λυκίας, το ίδιο το όνομά του: Νικόλαος, την προσωνυμία του: θαυματουργός.

Ο τόπος της επισκοπής του, τα Μύρα, γίνεται εν πρώτοις αφορμή για τον υμνογράφο να φανερώσει το πνευματικό βάθος του αγίου: ο ίδιος αναδείχθηκε πνευματικό μύρο ως χρισμένος από το νοητό μύρο, το άγιο Πνεύμα, το οποίο και προσφέρει στους πιστούς που με πίστη και πόθο τελούν την πανσέβαστη μνήμη του. Η εικόνα αυτή του μυρωμένου από τον Θεό αγίου που «μυρίζει» σαν άνοιξη τους πιστούς, είναι από τις αγαπημένες εικόνες του υμνογράφου του, γιατί φανερώνει  ότι στην πραγματικότητα ο άγιος Νικόλαος υπήρξε μιμητής των αγίων Αποστόλων, που πρώτοι αυτοί υπήρξαν τα μυροδοχεία του αγίου Πνεύματος - σαν εκείνους και ο ίδιος «περιπολεύει την οικουμένην» για να προσφέρει την βοήθειά του.

Ο άγιος Θεοφάνης δεν παραλείπει βεβαίως, έστω και σε μικρότερη έκταση, να τονίσει και τον τρόπο που ο άγιος έγινε κατοικητήριο του Θεού και συνεπώς μυροθήκη του Πνεύματός Του. Χρησιμοποιεί μάλιστα για να δείξει την πνευματική του άσκηση και μία εξαίσια εικόνα, παρμένη από την Παλαιά Διαθήκη: ο άγιος Νικόλαος έγινε νέος Αβραάμ και ευλογήθηκε από τον Θεό ως έχων και αυτός την αρετή της φιλοξενίας. Τι έκανε λοιπόν από πλευράς πνευματικής ασκήσεως ο άγιος; Όπως πρόσφερε  ο Αβραάμ θυσία στον Θεό τον μονογενή του υιό, κατά τον ίδιο τρόπο και ο Νικόλαος: πρόσφερε στον Θεό θυσία τον νου του, σαν να ήταν ο μονογενής υιός του. Ο άγιος με άλλα λόγια χαριτώθηκε από το Πνεύμα του Θεού, διότι αγάπησε ολοκάρδια τον Θεό, τόσο ώστε ο νους του αδιάκοπα ευρισκόταν προσκολλημένος σ’  Εκείνον. «Αποδείχθηκες νέος Αβραάμ, Νικόλαε, γιατί οδήγησες τον νου στον Δεσπότη σου, σαν μονογενή υιό, προσφέροντάς του πάντοτε αναίμακτες θυσίες, και έτσι ευλογήθηκες σαν φιλόξενος, Πάτερ, και έγινες κατοικητήριο θείο και άμωμο».

Ο υμνογράφος όμως, είπαμε, χρησιμοποιεί και το όνομα του Νικολάου ως αφορμή σχολιασμού της αγιότητάς του. «Αναδείχθηκες αληθινά κι όπως το λέει και το όνομά σου, νίκη για τον λαό, πραγματικέ δούλε του Χριστού. Διότι μόλις καλείσαι οπουδήποτε, προφταίνεις πολύ γρήγορα εκείνους που προστρέχουν με πόθο κάτω από την σκέπη σου. Εσύ δηλαδή και την νύκτα και την ημέρα φανερούμενος με την πίστη σώζεις από τους πειρασμούς και τις δεινές περιστάσεις». Ο άγιος εν Πνεύματι ευρισκόμενος, ιδίως μετά την κοίμησή του, αποτελεί το όπλο του κάθε πιστού. Ο οποιοσδήποτε που θα τον επικαλεστεί εν πίστει, αν μάλιστα βρίσκεται σε κίνδυνο, είτε είναι στη γη είτε στη θάλασσα, θα τον βρει πρόθυμο συμπαραστάτη του - ο άγιος γίνεται η νίκη του πιστού. «Είσαι, άγιε Νικόλαε, ιεροκήρυκα Χριστού,  μέγας και θερμός βοηθός σ’ αυτούς που βρίσκονται στους κινδύνους, είτε είναι στη γη είτε πλέουν στη θάλασσα, είτε είναι μακριά είτε είναι κοντά». Και βεβαίως ο άγιος έγινε και η νίκη του λαού απέναντι στις αιρέσεις της εποχής, ιδίως απέναντι στον αιρεσιάρχη Άρειο. Υπήρξε κατά τον υμνογράφο μάλιστα «ο ολετήρ Αρείου και θερμός αντίμαχός» του, δηλαδή αυτός που τον εξολόθρευσε – κυρίως με την αγιασμένη ζωή του – και ο θερμός πολέμιός του. Είναι γνωστό ότι μη αντέχοντας ο άγιος τις βλασφημίες του Αρείου κατά του Κυρίου μέσα στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, σηκώθηκε και ράπισε το βλάσφημο στόμα.

Και τέλος, ο άγιος υμνογράφος επιμένει πάρα πολύ στο θαυματουργικό χάρισμα του αγίου – θαυματουργός είναι η προσωνυμία του. Η εμφάνισή του μάλιστα, όπως αναφέρει και το συναξάρι, στον βασιλιά Κωνσταντίνο και στον έπαρχο κατά τον ύπνο τους, για να σώσει αθώους άνδρες, είναι τόσο γνωστή, ώστε και στο εξαποστειλάριο της Πέμπτης της κάθε εβδομάδος, της ημέρας της αφιερωμένης στον άγιο Νικόλαο, όπως και στους αγίους αποστόλους βέβαια – ενδεικτικό της μεγάλης αγιότητάς του: να υπάρχει ημέρα αφιερωμένη σ’ εκείνον, όπως γίνεται με την ημέρα Τρίτη  και με τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο – να μνημονεύεται το συγκεκριμένο θαύμα του. «Όλοι δοξολογούμε τον μεγάλο αρχιποιμένα και ιεράρχη, τον πρόεδρο των Μυρέων, τον Νικόλαο. Διότι έσωσε πολλούς άνδρες που επρόκειτο να πεθάνουν άδικα. Και φανερώνεται στον βασιλιά, όπως και στον Αβλάβιο, στον ύπνο τους, καταργώντας την άδικη απόφαση». Θα έπρεπε βεβαίως να γεμίσουμε πολλές σελίδες, αν θέλαμε, έστω και ακροθιγώς,  να μνημονεύσουμε όχι τα θαύματα που έκανε και κάνει ο άγιος Νικόλαος, αλλά και μόνον αυτά που είναι καταγεγραμμένα στην ακολουθία του αγίου. Είναι σαν τις ακτίνες του ήλιου, με τα οποία φανερώνεται η λαμπρότητά του. Όπως το λέει και ο υμνογράφος: «Αστράπτεις εν τη γη των θαυμάτων ακτίσι, Νικόλαε σοφέ». Και: «Γνωρίζει πάσα υφήλιος, Νικόλαε τρισμάκαρ, τα θαύματά σου».

Εκεί όμως που υπάρχει η πληθύς των θαυμάτων του είναι στον χώρο των ναυτικών. Δεν υπάρχει άνθρωπος της θάλασσας που να μην έχει να διηγηθεί κάποια επέμβαση του αγίου, κάποιο θαύμα προς σωτηρία του. Γι’ αυτό και όλοι τους έχουν αναρτημένη στο δωμάτιό τους  την εικόνα του αγίου Νικολάου, του προστάτη τους. Κι αυτό όχι τυχαία. Το ίδιο το συναξάρι του, πέρα από άλλες περιπτώσεις, μνημονεύει τον ευλαβή εκείνο άνθρωπο του Βυζαντίου, που αγαπούσε υπερβαλλόντως τον άγιο Νικόλαο και που αναγκάστηκε να φύγει με καράβι για δουλειές σε άλλη χώρα. Και κάτι συνέβη το βράδυ της αναχώρησής του που είχε δυναμώσει ο αέρας, οι ναύτες δεν τον πρόσεξαν και τον έσπρωξαν και βρέθηκε στα μανιασμένα κύματα. Κανείς δεν μπόρεσε να τον σώσει και τον έκλαιγαν ως ήδη πεθαμένο. Εκείνος όμως στον βυθό ευρισκόμενος άρχισε να επικαλείται τον προστάτη άγιό του, και, ω του θαύματος! Βρέθηκε μέσα στο σπίτι του στάζοντας από το θαλασσινό νερό. Το μεγάλο αυτό θαύμα βεβαίως έγινε γνωστό όχι μόνον στους συγγενείς και τους γείτονες, αλλά και σε όλο το Βυζάντιο, τόσο που κλήθηκε και από τον βασιλιά και τους αρχιερείς να το διηγηθεί, με κατάληξη την δοξολογία του Θεού και την άγρυπνη δέησή Του μέσα στον Ναό από όλους.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ - ΣΤΟΝ Ι. Ν. ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ

 

   (Ομιλία που πραγματοποιήθηκε στον Ι. Ναό της Αγ. Παρασκευής Καλλιπόλεως, την Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2023, από τον Ναύαρχο ε.α. κ. Ορέστη Κλεισιούνη). 

        Σεβαστοί Πατέρες,

    Κυρίες και Κύριοι, Αγαπητοί Συνενορίτες μου,

    Προ ολίγου καιρού μου ανατέθηκε η παρουσίαση ενός συνοπτικού αφιερώματος στον Μακεδονικό Αγώνα. Δεν σας κρύβω, εξ αρχής ,ότι αυτό αποτέλεσε για μένα ευκαιρία βελτίωσης της γνώσης μου ,περί του θέματος, και προς τούτο ευγνωμόνως ευχαριστώ τους Ιερείς του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής. Παράλληλα θα ήταν παράλειψη ,από μέρους μου, να ομιλήσω για τον αγώνα που αποτελεί την κορυφαία στιγμή του Μακεδονικού Ελληνισμού ,χωρίς να παρακαλέσω τον Θεό να με ενισχύσει και να καταστώ ικανός προς την εξύμνησή του.

    Με αυτά τα εισαγωγικά λόγια θα προσπαθήσω να αναπτύξω το θέμα μας ,αφού οριοθετήσουμε ,πρώτα, τα γεωγραφικά δεδομένα της τότε χρονικής περιόδου συνυφασμένα με τα ανάλογα ιστορικά. Με αυτό τον τρόπο θα είναι ευχερέστερο να κατανοήσουμε το θέμα και  να συγκρατήσουμε την αξία του για το Ελληνικό Έθνος.

    Προς το τέλος του 19ου αιώνα , το 1878 ,συνήλθε στο Βερολίνο το ομώνυμο συνέδριο στο οποίο καθορίσθηκαν τα σύνορα των κρατών της Βαλκανικής Χερσονήσου,  μετά τον προηγηθέντα Ρωσοτουρκικό  Πόλεμο .Με βάση αυτό το γεγονός και τρία χρόνια μετά ,το 1881 ,με την σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, παραχωρείται στην Ελλάδα η Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου (Νομός Άρτας) από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτή η παραχώρηση αποτελεί την δεύτερη επέκταση του Ελληνικού κράτους μετά την  του 1864 με τα Ιόνια Νησιά από την Μεγάλη Βρετανία. Το 1897 ,είχαμε τον ατυχή πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία  που αν  και καταλήφθηκε η περιοχή της Θεσσαλίας από του Τούρκους επιστράφηκε στην Ελλάδα με την Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως. Σε αυτό τον πόλεμο ,τον ατυχή , είναι σημαντικό να πούμε την εικόνα του καταρρέοντος  Ελληνικού Στρατού, που περιγράφει  ο Παύλος Μελάς ,ο οποίος συμμετείχε και μάλιστα στην πρώτη γραμμή. Μία μακρότατη σειρά ανθρώπων ομοιάζουσα με αγέλη σε άτακτο πορεία και με τα βλέμματα στραμμένα κατά γης. Συνεπώς ,στις αρχές του 20ου αιώνος η Ελλάδα αφοριζόταν βόρεια από την γραμμή Μέτσοβο ,Καλαμπάκα , Τύρναβο  και Αγιά Λάρισας. Σχολιάζοντας τα παραπάνω βλέπουμε πως η περιοχή της Μακεδονίας ήταν εκτός των συνόρων του τότε Ελληνικού κράτους ,ενώ σε αυτή ,την τουρκοκρατούμενη περιοχή,  εντάθηκε η προσπάθεια των Βουλγάρων για την αύξηση της επιρροής τους , με προπαγάνδα και παρουσία ενόπλων ομάδων, έχοντας ως άμεσο  στόχο την αυτονόμηση της Μακεδονίας. Εδώ πρέπει να τονιστεί πως έως τότε η ελληνική εξωτερική πολιτική συνίστατο στη διατήρηση της ελληνικής συνείδησης των ορθοδόξων πληθυσμών της Μακεδονίας μέσω της επιδότησης των χριστιανικών κοινοτήτων και των ελληνικών σχολείων που βρίσκονταν υπό των έλεγχο του Πατριαρχείου.

    Το 1903 υπήρξε χρονιά καθοριστική για την Μακεδονία καθόσον έγινε ορατή και απόλυτα συγκεκριμένη  η απειλή ,για το ελληνικό στοιχείο,  της  αυτονομίας της Μακεδονίας , ως αποτέλεσμα του βουλγαρικού  εθνικισμού. Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Θεοτόκης μετέβαλε ριζικά την κυβερνητική πολιτική στο θέμα της Μακεδονίας με την τοποθέτηση του Ίωνος Δραγούμη ως προξένου στην περιοχή Μοναστήρι. Αυτός συγκρότησε τον πυρήνα της Μακεδονικής Φιλικής Εταιρείας και τα δυο πρώτα ένοπλα σώματα Μακεδόνων πολεμιστών. Η ελληνική παρουσία με ένοπλα σώματα εντείνεται συνεχώς και η προβολή του αγώνα γίνεται εθνική υπόθεση με την συμμετοχή του Παύλου Μελά και τον ηρωικό του θάνατο σε τουρκική ενέδρα τον Οκτώβριο του 1904. Έτσι άρχισε ο Μακεδονικός Αγώνας με σταθερή  πολιτική βούληση και σαφείς στόχους. Ο αγώνας θα εξελιχθεί μέχρι το 1908 ,οπότε ανακόπηκε οριστικά λόγω ευρύτερων πολιτικών αναστατώσεων που σημάδεψαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τα σώματα των Μακεδονομάχων είχαν ήδη κατορθώσει με τον νικηφόρο αγώνα, κατά των Βουλγάρων, να αποσοβήσουν τον εκβουλγαρισμό  στις  περιοχές της Μακεδονίας και να προετοιμάσουν το έδαφος για την μελλοντική ευόδωση των εθνικών πόθων με την Συνθήκη του Λονδίνου ,μετά τους Βαλκανικούς πολέμους, το 1913.

    Μετά την περιγραφή της κατάστασης της περιοχής εκείνης της εποχής ,φρονώ ότι απαιτείται ,ως φόρος τιμής , να αναφερθούμε σε δύο πρόσωπα του Μακεδονικού Αγώνα που συνέβαλαν στην εδραίωσή του και την επιτυχή του έκβαση.  

     Ο Άγιος Χρυσόστομος ,ο εθνομάρτυρας, ως Μητροπολίτης Δράμας, Ζιχνών και Νευροκοπίου επιτέλεσε στο ακέραιο το εκκλησιαστικό και εθνικό του καθήκον και μαζί με άλλους κληρικούς και Μακεδονομάχους έσωσε την ελληνικότητα της Μακεδονίας από διπλό κίνδυνο. Η Μακεδονία τότε βρισκόταν υπό τουρκικό ζυγό αλλά ο βουλγαρικός εθνικισμός και ο πανσλαβισμός σχεδίαζαν να διαδεχθούν τους Οθωμανούς και να την ενσωματώσουν στη «Μεγάλη Βουλγαρία». Ο αγώνας ξεκίνησε ως εκκλησιαστικός με το Σχίσμα του 1870 και την Βουλγαρική Εξαρχία και γρήγορα έλαβε εθνικές, στρατιωτικές και πολιτικές προεκτάσεις. Ο Ελληνισμός είχε ως πνευματικό προστάτη το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ως πολιτικό βραχίονα την οργάνωση του Ίωνος Δραγούμη και του Λάμπρου Κορομηλά και ως ένοπλη έκφραση τα μακεδονικά αντάρτικα σώματα αποτελούμενα από εντοπίους Έλληνες της Μακεδονίας και από στρατιωτικούς και εθελοντές που ήλθαν από την Νότιο Ελλάδα και την Κρήτη .Στις 23-5-1902, όταν εξελέγη από την Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως Μητροπολίτης Δράμας ο Χρυσόστομος αποχαιρέτησε τον Πατριάρχη Ιωακείμ Γ’ με τα εξής προφητικά λόγια :Εν όλη τη καρδία και εν όλη τη διάνοια θα υπηρετήσω την Εκκλησία και το Γένος, και η Μίτρα, την οποίαν αι άγιαι χείρες σου εναπέθεσαν επι της κεφαλής μου, εάν πέπρωται να απωλέσει ποτέ την λαμπηδόνα των λίθων της, θα μεταβληθεί εις ακάνθινο στέφανον μάρτυρος ιεράρχου.» Για την αγέρωχη πατριωτική στάση του Μητροπολίτου ο ποιητής Γεώργιος Σουρής έγραψε στην εφημερίδα «Ο Ρωμιός» της 8-9-1907 ένα μεγάλο ποίημα πού άρχιζε ως εξής: «Στέφανος και για τον Δράμας Τον παπά τον ηρωά μας Άφοβος, ανδρειωμένος. Για την Πίστη, για το Γένος. Δείχνει στήθος μαχητού. Μπρος στις λόγχες του στρατού»

     Ο Παύλος Μελάς αποτελεί βέβαια όνομα σύμβολο στην ιστορία του  Μακεδονικού Αγώνα και είναι σκόπιμο να αναφέρουμε τα λόγια του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου  για να καταλάβουμε την αξία της συμμετοχής του στην εξέλιξη του Αγώνα . «Αρκεί», λέει ο ιερός Χρυσόστομος, «εις άνθρωπος ζήλω πεπυρωμένος ολόκληρον διορθώσαι δήμον». Τέτοια πυρακτωμένη δύναμη ψυχής έχει ο Μελάς. Γράφει ο Ίωνας Δραγούμης στο βιβλίο του Μαρτύρων και ηρώων αίμα,  «Επειδή αργούσαν ν’ αποφασίσουν, αποφάσισε ο Παύλος. Κι ο Παύλος αποφάσισε να δώσει ό,τι είχε. Και είχε τον εαυτό του». Ο Παύλος Μελάς ταυτίσθηκε και συμβόλισε, με τη δράση και την ηρωική θυσία του, αυτό το έπος. Από ορισμένη άποψη, Μακεδονικός Αγώνας και Μελάς είναι οι δύο όψεις του αυτού νομίσματος. Η στιγμή όπου ένας άνθρωπος παίρνει πάνω του ολόκληρη την ιστορία. Πολύ σύντομα θα πούμε πως λειτουργούν ευεργετικά ,για τις ενέργειες του Μελά, οι παραστάσεις που είχε από τον ατυχή πόλεμο ,ώστε να φλέγεται για  αγώνα αποκαθιστώντας την ντροπή .

        Μακεδονομάχοι δεν ήταν μόνο στρατιωτικοί ,ήταν και αρκετοί Ιεράρχες ,όπως μνημόνευσε παλαιότερα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ,που είπε «Γνωρίζετε εσείς οι Μακεδόνες τι έχει προσφέρει αυτή η μαρτυρική Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως σε εσάς, στον τόπο σας, για να παραμείνει ελληνικός. Από εδώ σας απεστάλησαν ο Αιμιλιανός Λαζαρίδης, ο [Μητροπολίτης] Γρεβενών, ο Δράμας Χρυσόστομος Καλαφάτης, ο Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, ο Κορυτσάς Φώτιος και όλοι αυτοί οι ήρωες Ιεράρχες, οι οποίοι πρωτοστάτησαν στον Μακεδονικό αγώνα και υποστήριξαν, προτάσσοντας τα στήθη τους, το Γένος μας και την Πίστη μας». Οι Ιεράρχες είχαν να αντιμετωπίσουν τους Βούλγαρους εξαρχικούς, σχισματικοί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον τούρκο δυνάστη της περιοχής. Ένας ακόμη αγώνας του Έθνους, κατά τον οποίο η Εκκλησία δεν ήταν ένας απλός παρατηρητής, ούτε και ένας γνήσιος συμβουλάτορας, αλλά ήταν στην πρώτη γραμμή της μάχης, με ρόλο πρωταγωνιστικό. Οι Ιεράρχες εμψύχωναν και αναπτέρωναν το καταπτοημένο ηθικό των ελληνικών πληθυσμών που δεινοπαθούσαν από τα ανηλεή πλήγματα των κομιτατζήδων.  Έργο δυσχερές και επικίνδυνο. Η ύπαιθρος χώρα κυριαρχούνταν από τις συμμορίες των Βουλγάρων που με φωτιά και τσεκούρι, αδρανοποιούσαν κάθε εστία ελληνισμού. Ολόκληρα χωριά προ της ασκούμενης βίας και της τρομοκρατίας, μεταπηδούσαν στην εξαρχία, ενώ ιερείς, δάσκαλοι και πρόκριτοι σφάζονταν κάθε μέρα ανηλεώς. Οι Ιεράρχες αγωνίστηκαν κατά κυριολεξία υπέρ πίστεως και πατρίδας και έπαθαν για αυτά.

     Δεν θα επεκταθώ στην μνημόνευση άλλων μεγάλων προσωπικοτήτων του Μακεδονικού έπους , που σαφώς πύκνωσαν τις γραμμές του αγώνα και με σθεναρό φρόνημα και αντέστησαν στην υπόταξη των Χριστιανών στους Βούλγαρους, αλλά θα ήθελα λίγο να σχολιάσω, σαν φόρο τιμής σε αυτούς, τις ηρωικές τους πράξεις. Το Μακεδονικό έπος είναι γεμάτο από πράξεις αυτοθυσίας και υπέρτατης εθνικής συνείδησης. Πρέπει να αναλογιστούμε τον αυθορμητισμό των Μακεδονομάχων να εγκαταλείψουν την ομαλότητα του βίου τους και να κινηθούν εκτός συνόρων ,σε περιοχές τουρκοκρατούμενες , για να προασπίσουν την ακεραιότητα  της Μακεδονίας. Ο Μελάς όταν έφυγε για τα σύνορα έγραφε ,αναλαμβάνω αυτόν τον αγώνα με όλη μου την ψυχή  και με την ιδέα ότι είμαι υποχρεωμένος  να τον αναλάβω. Θα επαναλάβω ,για μία ακόμη φορά ,τον ατυχή πόλεμο που είχε προηγηθεί και δημιουργούσε μία αντίληψη για μετριοπαθή  εξωτερική πολιτική και συνεπώς  ,θα λέγαμε , την  αρχική αδιαφορία του Ελληνικού κράτους που επικουρείτο από μερικές εφημερίδες με τίτλους όπως Δημοκόποι και Μακεδονοκόποι.

     Ο αγώνας των Ελλήνων στην περιοχή της Μακεδονίας διήρκεσε 4 χρόνια και αποτελεί έπος αν αναλογισθούμε ότι διεξάχθηκε σε περιβάλλον απολύτως εχθρικό με συντριπτική υπεροχή των δυνάμεων που ήθελαν να προσεταιρισθούν την περιοχή. Το φρόνημα των ορθοδόξων χριστιανών και  ο ρόλος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και της παιδείας, που αυτή κράτησε όρθια στα χρόνια της μακράς δουλείας, ήταν πρωταρχικής σημασίας.

     Θα κλείσουμε την αναφορά μας στο Μακεδονικό έπος με ένα απόσπασμα του ποιήματος του Σουρή ,αφιερωμένου στον  θάνατο του Παύλου  Μελά, που δένει εξαίρετα με τις θυσίες των Ιεραρχών του γένους:

«Δάσκαλοι, που τις σάρκες των εσπάραξαν κοράκοι,

Παπάδες εθνομάρτυρες, που ψήθηκαν σαν Διάκοι,

Χειροπιασμένοι έζωσαν να δουν το λείψανό του

Κι’ εσχίσανε το ράσο των να γίνει σάβανό του.

Χρυσή ψυχή, που πήγαινες τον θάνατο να λάχεις,

Από μαρτύρων στόματα χίλια συχώρια νάχεις».

     Ο ίδιος ο Μελάς μόνος, μουσκεμένος, παγωμένος, δυνατός νιώθει το τέλος. Και  αποχαιρετά την σύζυγό του:

«Σου γράφω υπό ραγδαία παγωμένη βροχή· ως και η κάπα μου στάζει. Σε φιλώ άλλην μίαν φοράν και σου εύχομαι, αγάπη μου, ευτυχία και χαράν εις τον βίο σου».

Είναι Τετάρτη 13 ’Οκτωβρίου 1904, ώρα πέντε το απόγευμα, και στα Κορέστεια σουρουπώνει. Σήμανε ο Εσπερινός. Αύριο ξημερώνει η δωδεκάτη επέτειος των γάμων του. Αλλά εκείνη η επέτειος δεν ήλθε ποτέ. Το ίδιο βράδυ έπεσε νεκρός. Στο μεγάλο ρολόι τής Ιστορίας σήμανε η Ώρα της Μακεδονίας. Ο Θάνατος του Παλληκαριού αφύπνισε την Αθήνα. Συνήγειρε όλον τον Ελληνισμό.

    Το Μακεδονικό Έπος και όχι ο Αγώνας ,όπως η Μικρασιατική Εκστρατεία και όχι Καταστροφή, αποτελεί κορυφαία στιγμή της Ελληνικής Ιστορίας και είναι φωτεινό παράδειγμα γενναιότητας συγκεκριμένων  ηρώων που με τις πράξεις τους ανάγκασαν τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής να σεβαστούν τα δίκαια των ανθρώπων. Ζήτω το Μακεδονικό έπος, Ζήτω η Ελλάδα.

Σας ευχαριστώ πολύ. 

Ο ΟΣΙΟΣ ΠΑΤΗΡ ΗΜΩΝ ΣΑΒΒΑΣ Ο ΗΓΙΑΣΜΕΝΟΣ

«Ο όσιος Σάββας ζούσε επί Θεοδοσίου του μικρού σε μία κώμη της Καππαδοκίας, που λεγόταν Μουταλάσκη, και οι γονείς του ονομάζονταν Ιωάννης και Σοφία. Ήδη λοιπόν από την αρχή του βίου του πρόστρεξε στη μοναχική ζωή, σε μοναστήρι που λεγόταν Φλαβιανές, και τόσο πολύ από τη νεαρή του ηλικία έγινε εγκρατής, ώστε όταν είδε στον κήπο κάποια φορά ένα μήλο και το επιθύμησε, είπε: «Ήταν ωραίος στην όραση και καλός στη βρώση ο καρπός που με θανάτωσε». Πήρε το μήλο στα χέρια του, αλλά δεν το έφαγε. Αντίθετα το καταπάτησε με τα πόδια του και έθεσε όρο στον εαυτό του να μη φάει ποτέ μήλο. Αλλά  και σε φούρνο  όταν μπήκε κάποια φορά, βγήκε αβλαβής, χωρίς η φωτιά να αγγίξει ούτε τα ιμάτιά του. Στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών, τον γνώρισε ο μέγας όσιος Ευθύμιος και τον έστειλε σε κοινόβιο, προς τον όσιο Θεόκτιστο. Από όλους όσους συναντούσε, προσλάμβανε και μάθαινε τους τρόπους και την αρετή τους.  Βλέποντάς τον ο άγιος Ευθύμιος τον προσφωνούσε «παιδαριογέροντα», λόγω της πέρα από τα κοινά μέτρα πνευματικής του καταστάσεως. Όσο περνούσε η ηλικία του, τόσο και αύξανε την αρετή του. Γι’ αυτό και έκανε πολλά θαύματα, όπως και έβγαλε νερό με την προσευχή του σε άνυδρους τόπους. Έγινε μάλιστα και καθηγητής πολλών μοναχών, κι όταν ήλθε   στην Κωνσταντινούπολη,  δύο φορές έστειλε πρέσβεις  και προς τον βασιλιά Αναστάσιο και προς τον Ιουστινιανό, καθώς παρακλήθηκε γι’ αυτό από τους κατά καιρούς πατριάρχες των Ιεροσολύμων. Έφθασε στο ακρότατο της κατά Χριστόν ηλικίας και σε ηλικία ενενήντα τεσσάρων ετών εξεδήμησε προς τον Κύριο».          

Είναι βασική αλήθεια της χριστιανικής πίστεως ότι τον άγιο τον καταλαβαίνει ένας επίσης άγιος. Μόνον όποιος έχει ανεπτυγμένες πνευματικές αισθήσεις μπορεί να «οσφρανθεί» την ευωδία που εκπέμπει η ζωή ενός αγίου – ένας άγευστος της πνευματικής ζωής πορεύεται ως τυφλός μέσα στον κόσμο! Γιατί το αναφέρουμε αυτό εν σχέσει με τον όσιο Σάββα; Για τον απλούστατο λόγο ότι εκείνος που αμέσως τον κατάλαβε και τον «οσφράνθηκε», που είδε την προχωρημένη πνευματική του κατάσταση ήταν ο μέγας όσιος Ευθύμιος.  Ο όσιος αυτός προσφωνούσε «παιδαριογέροντα» τον νεαρό Σάββα, που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα αναγνώριζε την εκ νεότητος αγιότητά του. Από κει και πέρα τα μάτια του μεγάλου Ευθυμίου έγιναν και τα μάτια των υπολοίπων συμμοναστών του, άρχισαν δηλαδή και οι άλλοι να διακρίνουν  τα εκ Θεού χαρίσματά του, τα οποία επιβεβαιώθηκαν περίτρανα με τα θαύματα που ο Θεός επέτρεψε να γίνονται μέσω αυτού, όπως και από τη μυροβολία του αγίου λειψάνου του.

Η εκ παιδός σοφία του οσίου Σάββα αποδεικνύεται ανάγλυφα από το γεγονός ότι όπου πήγαινε είχε ανοικτά τα μάτια του για να βλέπει την κατά Χριστόν πολιτεία των αφιερωμένων στον Θεό και να αντιγράφει τους άθλους και τις αρετές τους. Δεν επικέντρωνε στις αδυναμίες των άλλων, που ασφαλώς ως άνθρωποι είχαν. Η έγνοια του, λόγω του μεγάλου πόθου του για τον Θεό, ήταν πώς να προχωρεί πνευματικά. Κι αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να εκμεταλλευτεί κάθε τι που παρουσιαζόταν στον δρόμο του. Θυμίζει η περίπτωσή του τον μέγα Γέροντα των αιώνων, τον όσιο Αντώνιο, ο οποίος και εκείνος προσπαθούσε να μαζέψει σαν τη μέλισσα ό,τι καλό του προσέφεραν οι άγιοι αφιερωμένοι στον Θεό άνθρωποι της εποχής του. Κι όπως εκείνος, γι’  αυτόν τον λόγο, έγινε «θεοφιλής», τον αγαπούσε δηλαδή ο Θεός, το ίδιο και ο όσιος Σάββας. Μέγα δίδαγμα για όλους τους χριστιανούς, ιδίως της εποχής μας, που δυστυχώς σε ένα μεγάλο ποσοστό η προσοχή μας είναι στραμμένη στα αρνητικά των άλλων, στις αδυναμίες τους, χωρίς να μπορούμε να βλέπουμε τα θετικά τους και τις αρετές τους προς παραδειγματισμό. Για να χρησιμοποιήσουμε την εν προκειμένω έκφραση του οσίου της εποχής μας Παϊσίου του αγιορείτου, (την οποία και αυτός τη δανείστηκε από παλαιότερους πατέρες), ο όσιος Σάββας ζούσε και λειτουργούσε στον κόσμο ως μέλισσα που συλλέγει τον καλό καρπό, και όχι ως μύγα, που επιζητεί πάντοτε την ακαθαρσία.

Αποτέλεσμα αυτής της σοφίας και της σύνεσης του οσίου ήταν ακριβώς να γεμίσει ο όσιος Σάββας με όλες τις αρετές. Όπως σημειώνει και ο σχετικός ύμνος: «Πάτερ, φάνηκες οίκος Θεού, διότι υπήρξες μέτριος, άκακος, πράος, απλός, ήσυχος, πράγματι πάνω από τα ανθρώπινα, και σαν άυλος μέσα σε ύλη». Ο υμνογράφος του όμως έχει επίγνωση ότι όλες οι αρετές από μόνες τους δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία, αν δεν καταλήγουν στο πλήρωμα των αρετών, την αγάπη. Αν η αγάπη δεν αποτελεί την κατάληξη της όποιας αρετής, παύει αυτή να χαρακτηρίζεται χριστιανική. Διότι βεβαίως λείπει ο ίδιος ο Θεός που είναι αγάπη. Γι’ αυτό και επισημαίνει: «Απόκτησες την αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, γι’ αυτό και συγκεφαλαιώνεις τον Νόμο και τους Προφήτες. Διότι κατόρθωσες, Πάτερ, την μεγαλύτερη, κατά ασύγκριτο τρόπο από όλες, αρετή».  Και ξέρει βεβαίως επίσης ο υμνογράφος ότι κανείς δεν μπορεί να φτάσει σ’ αυτήν την αγάπη, αν δεν την κτίσει με τον φόβο του Θεού, που κάνει τον άνθρωπο να τηρεί τις άγιες εντολές Του. «Πόθησες την αρχή της σοφίας, δηλαδή τον φόβο του Θεού. Με αυτόν τον φόβο έκτισες τη ζωή σου κι έφτασες, Πάτερ, στην τελειότητα, αυτήν που μπορούν βεβαίως οι άνθρωποι».

Μία τέτοια αγιασμένη ζωή σαν του αγίου Σάββα, επάνω δηλαδή στα ίχνη του Χριστού και των Αποστόλων, ήταν ευνόητο να εξακτινωθεί και να γίνει ιεραποστολική φλόγα. Οι συμμοναστές του, όπως και ο υπόλοιπος κόσμος που τον γνώρισε, κυρίως με το παράδειγμά του αλλά και με τον λόγο του, άλλαζαν και μεταστρέφονταν. Πολλοί μάλιστα εγκατέλειπαν την ενασχόλησή τους με τα πράγματα του κόσμου και γίνονταν μοναχοί. «Έγινες συνόμιλος του αγίου Πνεύματος. Γι’  αυτό και διέγειρες τον ζήλο των λαών, με αποτέλεσμα να αδειάσουν οι πόλεις και να γίνουν πόλεις οι έρημοι, θεοφόρες πατήρ ημών».  «Ταις πρεσβείαις του οσίου πατρός ημών Σάββα, Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον και σώσον ημάς».