Η συγκεκριμένη ημέρα, που καθιερώθηκε από τη Γενική
Συνέλευση του ΟΗΕ το 2007, αποτελεί μία ευλογημένη πρόκληση για να υπάρξει
παγκοσμίως ευαισθητοποίηση σε θέματα αδικίας όπου κι αν παρουσιάζονται, όπως «η
φτώχεια, η ανεργία και ο κοινωνικός αποκλεισμός, μέσα σε μία ανοιχτή και
παγκοσμιοποιημένη κοινωνία», που σημαίνει ότι ο ΟΗΕ ξεκινά με το δεδομένο ότι
όχι μόνο στο παρελθόν αλλά και στις ημέρες μας, και κοινωνική αρμονία δεν
υφίσταται, αλλά και ισότητα μεταξύ των πολιτών ενός κράτους πολύ συχνά δεν
υπάρχει.
Βεβαίως, το θετικό για τον Παγκόσμιο αυτόν Οργανισμό
είναι ότι έχει κατανοήσει πως τα θέματα της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν επιλύονται,
αν επιλύονται, με ευχολόγια και φιλοσοφικές τοποθετήσεις, αλλά με «διεθνείς
δράσεις», (όπως σημειώνεται στο επεξηγηματικό για την καθιέρωση της ημέρας
σχόλιο), οι οποίες όμως καθίστανται συχνότατα αναποτελεσματικές λόγω της αντιδράσεως
σ’ αυτές είτε αντιλαϊκών ηγεσιών είτε οργανωμένων συμφερόντων μίας χώρας.
Παρ’ όλα αυτά, η επιμονή στην προβολή του αιτήματος για
κοινωνική δικαιοσύνη δεν είναι χωρίς νόημα. Πάντοτε πρέπει να προσβλέπουμε στην
καλή διάθεση του ανθρώπου, στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, στην πίστη
τελικά στη δύναμη των λαών, που όταν «ξυπνούν» μπορούν να επιβάλουν αυτό που
θεωρούν δίκαιο για τους πολλούς – οι διάφορες στην ιστορία «κοινωνικές
κατακτήσεις» όντως επιβεβαιώνουν την αλήθεια αυτή. Κι αυτό γιατί, όσο κι αν
έχει η κακία διαστρεβλώσει τον άνθρωπο, δεν τον έχει κάνει να χάσει μέσα του
την έστω ως νοσταλγία και πόθο έννοια της αξιοκρατίας και του ανθρωπισμού. Η
αξιοκρατία και ο ανθρωπισμός δεν είναι τα βασικά στηρίγματα του αγαθού που
ονομάζεται κοινωνική δικαιοσύνη; Κι αυτά τα νοσταλγεί ή τα ποθεί, όπως είπαμε,
κάθε άνθρωπος και κάθε λαός όπου κι αν ζει.
Έτσι η κοινωνική δικαιοσύνη μπορεί να μην υφίσταται ή να
υφίσταται λειψά και περιορισμένα σε έναν λαό και σ’ ένα κράτος, δεν παύει όμως
πράγματι να υπάρχει και να λειτουργεί στις καρδιές των ανθρώπων, οι οποίες
προσδοκούν πότε θα υπάρξουν οι συγκυρίες ώστε να πάρει σάρκα και οστά. Κι εκεί
παίζεται το παιχνίδι των διαφόρων κοινωνικο-οικονομικών συστημάτων και των
πολιτικών θεωριών: πόσο δηλαδή διαμορφώνουν τις συνθήκες για να λειτουργήσει η
κοινωνική δικαιοσύνη, κάτι που σημαίνει ότι ο βαθμός λειτουργίας της
δικαιοσύνης αυτής φανερώνει και την αξία ή όχι των πολιτικών και κοινωνικών
συστημάτων και θεωριών.
Θα θέλαμε όμως να δούμε την κοινωνική δικαιοσύνη και από
μία άλλη πλευρά, πιο βαθειά και αποτελεσματική πιστεύουμε, αυτήν της
χριστιανικής πίστεως όταν είναι συνεπής. Διότι τι άλλο βλέπουμε στους γνήσιους χριστιανούς, τους αγίους δηλαδή, παρά να ζουν τη
δικαιοσύνη του Θεού, η οποία υπερβαίνει κάθε έννοια της ανθρώπινης διάστασής
της; Ποιο το χαρακτηριστικό της θείας δικαιοσύνης; Η υπέρμετρη και χωρίς όρια
αγάπη προς τον άνθρωπο, κατά το πρότυπο του Ιησού Χριστού, ο Οποίος επάνω στον
Σταυρό «σηκώνει την αμαρτία όλου του κόσμου», αγκαλιάζει όλους ανεξαιρέτως τους
ανθρώπους, είτε πιστούς είτε απίστους, είτε της εποχής Του είτε και κάθε άλλης
εποχής πριν ή και μετά από Αυτόν, προσφέροντάς τους τη δικαίωση ως δι’ Αυτού
σχέση με τον ζωντανό Θεό. Και πώς εξέλαβαν ακριβώς οι πιστοί την υπερφυή αυτή
αγάπη του Χριστού; Ως δεδομένο και της δικιάς τους ζωής, προκειμένου να
παραμένουν ενωμένοι μαζί Του, συνεπώς να αγκαλιάζουν εν αγάπη κάθε άνθρωπο, να
βλέπουν την ατίμητη αξία του ως εικόνας Θεού, να τον συγχωρούν ό,τι κι αν έχει
κάνει, να του προσφέρουν οτιδήποτε χρειάζεται ώστε αυτός να ζει, έστω και με
δική τους θυσία.
Ποια έννοια κοινωνικής δικαιοσύνης μπορεί να παραβληθεί
μ’ αυτήν; Και να, το άμεσο χειροπιαστό αποτέλεσμα: η πρώτη χριστιανική κοινότητα των Ιεροσολύμων, όπου τα
πάντα στους πιστούς ήταν κοινά. Δεν υπήρχε δικό μου και δικό σου – ο καθένας
έδινε ανάλογα με τις δυνατότητές του και έπαιρνε ανάλογα με τις ανάγκες του. Κι
επίσης το παρόμοιο αποτέλεσμα που βλέπουμε στη ζωή όλων των αγίων: και των
απλών, οι οποίοι αναλαμβάνουν τον αγώνα της κοινωνικής δικαιοσύνης με τρόπο
εσωτερικό – μέσω της προσευχής τους για τους άλλους και της αναλήψεως της
ευθύνης τους ενώπιον του Θεού - και των εχόντων τη δύναμη για μεγαλύτερη προσφορά. Σαν
τον άγιο Βασίλειο για παράδειγμα: οργανώνει πράγματα για όλους τους ανθρώπους
προκειμένου να ξεπεραστεί η όποια αδικία και ανισότητα ζούσαν, που θα απαιτούσε
έναν ολόκληρο μηχανισμό ενός κοινωνικού κράτους! Κι ακόμη σαν την αγία Φιλοθέη:
μία καλόγρια που στην πιο δύσκολη εποχή, την εποχή της Τουρκοκρατίας που το
κεφάλι του καθενός χανόταν ανά πάσα στιγμή, είχε τέτοια κοινωνική προσφορά,
ώστε το όνομά της ταυτίστηκε με την έννοια του θείου ελέους!
Κοινωνική δικαιοσύνη: το αδιάκοπα ζητούμενο ανθρωπίνως, οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, για κάθε λαό. Χριστιανικά: το διαρκώς πραγματοποιούμενο, όπου όμως υπάρχουν άγιοι.
