«Ὁ πόθος τῶν οὐρανίων
ὡραιοτήτων τούς ἐπί γῆς ἠμαύρωσε πόθους, ἀθληφόρε˙ ὅθεν ἐπτερώθης Χριστῷ, βοῶσα
καί λέγουσα˙ Δόξα τῇ δυνάμει σου, Κύριε» (ωδή δ΄ αγίας μάρτυρος Πελαγίας).
(Ο πόθος για τις ουράνιες ομορφιές αμαύρωσε τους
επίγειους πόθους σου, αθλοφόρε Πελαγία. Γι’ αυτό απέκτησες φτερά για τον
Χριστό, φωνάζοντας και λέγοντας: Δόξα στη δύναμή Σου, Κύριε).
Πρόκειται για βασική αλήθεια του ανθρώπινου ψυχισμού, που
ισχύει και στις επίγειες και στις πνευματικές ενασχολήσεις του. Τι; Όταν ο
άνθρωπος στραφεί ολοκληρωτικά με πόθο ψυχής σε κάτι, είτε υλικό είτε
πνευματικό, εκεί οτιδήποτε άλλο σαν να σβήνει – σκοτεινιάζει και χάνεται!
Στρέφεται κανείς στο φαγητό για παράδειγμα, ιδίως όταν είναι πεινασμένος; Όλα
γύρω του σκοτεινιάζουν, γιατί μπροστά του έχει το αντικείμενο του πόθου του˙
αυτό που θα γεμίσει το πεινασμένο στομάχι του. Θυμάμαι για παράδειγμα κάποιον
ευτραφή μακαριστό τώρα γνωστό μου, που βεβαίωνε με μοναδικό τρόπο την αλήθεια
αυτή: «Όταν κάθομαι στο τραπέζι, ιδίως όταν είμαι πεινασμένος, όλα γύρω μου
θολώνουν και σκοτεινιάζουν!» - κάτι που το βλέπει κανείς και σε πολλές άλλες
διαστάσεις της ζωής.
Κατεξοχήν όμως συμβαίνει τούτο στα πνευματικά, όπως το
σημειώνει ο άγιος υμνογράφος για την αγία μάρτυρα Πελαγία: στράφηκε με
ολοκληρωτικό πόθο ψυχής προς τις ομορφιές του πνευματικού κόσμου, προς τον
Χριστό δηλαδή και τη Βασιλεία Του, και είδε ότι όλα τα επίγεια με όλες τις
ομορφιές τους αμαυρώθηκαν και σκοτείνιασαν. Δεν είναι παρόμοιο μ’ αυτό που
ομολογούσε ο μέγιστος απόστολος Παύλος «Όλα τα θεωρώ σκουπίδια, προκειμένου να
κερδίσω τον Χριστό»; («Ἡγοῦμαι πάντα σκύβαλα εἶναι, ἵνα Χριστόν κερδήσω»). Και στα
πνευματικά δεν μπορεί να συμβεί διαφορετικά, γιατί ο λόγος του Θεού ζητεί την
απόλυτη αγάπη του ανθρώπου απέναντι στον Κύριο και Θεό του – «οὐδείς δύναται
δυσίν κυρίοις δουλεύειν». Ό,τι κάνει ο ίδιος ο Κύριος που απόλυτα και χωρίς
κρατούμενα προσφέρεται στον άνθρωπο για τη σωτηρία του λόγω της άπειρης αγάπης
Του («οὕτω γάρ ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον, ὥστε τόν Υἱόν Αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν,
ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς Αὐτόν μή ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωήν αἰώνιον»), το ίδιο
ζητάει και από τον άνθρωπο, τον κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Του δημιουργημένο:
να ανταποκριθεί «ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καί τῆς καρδίας καί τῆς διανοίας καί τῆς ἰσχύος»
απέναντί Του. Αν δεν συμβεί αυτό, δυστυχώς ο άνθρωπος εκπίπτει στην διψυχία,
που θα πει στην πνευματική και όχι μόνο ακαταστασία. «Ἀνήρ δίψυχος ἀκατάστατος ἐν
πάσαις ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ» (άγ. Ιάκωβος).
Η αγία Πελαγία ως συνειδητή πιστή στον Κύριο ανταποκρίθηκε στην αγάπη αυτή του Κυρίου απέναντί της, γι’ αυτό και χαριτώθηκε και υπερέβη οποιαδήποτε επίγεια δέσμευσή της - σαν αετός πέταξε ελεύθερα αγκαλιάζοντας ως άλλος Χριστός τον κόσμο. Κι εδώ βρίσκεται η ειδοποιός διαφορά μεταξύ του ενός πόθου, του πνευματικού, και κάθε άλλου πόθου, επίγειου. Ο πόθος και η αγάπη για τον Χριστό ελευθερώνει τον άνθρωπο και τον καθιστά πράγματι «αυτοκράτορα», μία κυριολεκτικά συνέχεια Εκείνου˙ ο πόθος και η αγάπη για τα επίγεια θολώνει οτιδήποτε άλλο, καθιστώντας όμως τον άνθρωπο, όπως είπαμε, δούλο στα πάθη του και κλυδωνιζόμενο από κάθε ταραχή του κόσμου τούτου και των δαιμόνων. Οπότε ο πόθος και ο έρωτας για τον Χριστό θεωρείται ό,τι ευεργετικότερο για τον άνθρωπο, αφού τον φέρνει στην κανονική πορεία του και τον κάνει να περιπατεί στον κόσμο ως ένας άλλος Θεός επί γης!
