«Ο λαός ο καθήμενος εν σκότει είδε φως μέγα» (Ματθ. 4, 16)
Στην αρχή της δημόσιας δράσης του Κυρίου στην Καπερναούμ αναφέρεται το ευαγγελικό
ανάγνωσμα. Ο Κύριος ξεκινά το έργο Του μετά τη σύλληψη του αγίου Προδρόμου. Σ’ έναν κόσμο ευρισκόμενο στο σκοτάδι φάνηκε το μέγα φως. «Ο
λαός ο καθήμενος εν σκότει είδε φως μέγα».
1. Δύο κόσμοι αντιπαραβάλλονται εν προκειμένω: ο κόσμος πριν από την έλευση του Χριστού
και ο κόσμος μετά την έλευσή Του. Ο πρώτος ήταν κόσμος σκότους θανάτου, δηλαδή
άγνοιας του Θεού, αμαρτίας και παθών. Διότι ήταν ο κόσμος όχι όπως εξήλθε από
τα δημιουργικά χέρια του Θεού, αλλά όπως ξέπεσε από την ανταρσία του
δημιουργήματος έναντι του Δημιουργού του. Ο δεύτερος μετά τον ερχομό του
Χριστού είναι ο κόσμος που γεμίζει φως από την παρουσία Εκείνου, που σημαίνει
ότι του δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσει και πάλι τον Θεό, κι ακόμη περισσότερο,
να ζήσει την παρουσία Του στην ύπαρξή του. Διότι ο Χριστός είναι ακριβώς ο
ενσαρκωθείς Θεός, το φως και η ζωή των ανθρώπων και του κόσμου, κατά την αψευδή
μαρτυρία Του.
2. Προϋπόθεση όμως για την αποδοχή του καινού αυτού
κόσμου που έφερε ο Χριστός είναι η μετάνοια, δηλαδή η επιστροφή στον Θεό ως
απεμπλοκή από τη ζωή της αμαρτίας και ζωή κατά το θέλημα Εκείνου. Αν θέλαμε με
μία εικόνα να δώσουμε την πραγματικότητα αυτή, θα λέγαμε ότι ανέτειλε το φως
της ημέρας, αλλά κάποιος έχει κλειστά τα παράθυρα της οικίας του. Χρειάζεται να
τα ανοίξει για να εισέλθει το φως, που θα πει ότι πρέπει κανείς να μετανοήσει –
να ανοίξει τα παράθυρα της ψυχής του – για να γευθεί την παρουσία του φωτός
στην ύπαρξή του. ΄Ετσι η μετάνοια προϋποθέτει ασφαλώς την κίνηση του Θεού:
Εκείνος έχει πάντοτε την πρωτοβουλία, αλλά και την ανταπόκριση του ανθρώπου.
3. Η ένσταση είναι προφανής: αυτό ήταν για τότε. Εμείς
είμαστε ήδη χριστιανοί, συνεπώς έχουμε φύγει από το σκοτάδι και βρισκόμαστε στο
φως. Ορθή η επισήμανση, αρκεί να ζούμε οι χριστιανοί σε διαρκή μετάνοια. Διότι
η εμπειρία όλων δυστυχώς βεβαιώνει πως η αμαρτία υφίσταται αδιάκοπα κι έρχεται
κι επικαλύπτει καθημερινά την ψυχή και το σώμα μας. «Εάν είπωμεν ότι αμαρτίαν
ουκ έχομεν, εαυτούς πλανώμεν και η αλήθεια ουκ έστιν μεθ’ ημών». Η
μετάνοια λοιπόν (πρέπει να) συνιστά διαρκές βίωμα για τον χριστιανό, διότι
υφίσταται διαρκώς και η αμαρτία. Κι όταν λέμε αμαρτία εννοούμε όχι μόνο την
πράξη της, αλλά και ό,τι ανάγεται και στις διαθέσεις του ανθρώπου, τους
λογισμούς και τις σκέψεις του.
4. Μήπως όμως έτσι κοροϊδεύουμε τον Θεό; Ναι, αν η
αμαρτία αποτελεί την ενσυνείδητη επιλογή μας! Κι επειδή ο Θεός δεν
κοροϊδεύεται, γι’ αυτό και η επιλογή αυτή αποτελεί τον δρόμο του θανάτου
μας. «Θεός ου μυκτηρίζεται». Και «φοβερόν το εμπεσείν εις χείρας Θεού
ζώντος»! Διαφορετικά, αν η αμαρτία μάς καταβάλλει, ενώ κάνουμε πνευματικό
αγώνα, τότε η χάρη του Θεού δεν μας εγκαταλείπει, δημιουργώντας μέσα μας
συνθήκες μετανοίας. Το «εις εαυτόν ελθών» του ασώτου της ομωνύμου
παραβολής και το «αναστάς πορεύσομαι προς τον πατέρα μου» θα συναντά
πάντοτε την ανοικτή αγκαλιά του Θεού Πατέρα, ο Οποίος θα σπεύδει μάλιστα εν
απείρω αγάπη προς συνάντησή μας. Ουδέποτε πρέπει να λησμονούμε ότι η αγάπη του
Θεού υπέρκειται οποιασδήποτε αμαρτίας μας, την οποία κατήργησε άλλωστε με τον
ερχομό Του, κυρίως δε με τη Σταυρική Του θυσία.
5. ΄Ετσι η απαισιοδοξία λόγω της αδυναμίας μας
υπερβαίνεται με την αισιοδοξία της πίστης στην αγάπη του Θεού. Αρκεί να θέλουμε
τον Θεό στη ζωή μας. Δεν στηριζόμαστε στον εαυτό μας - τι να προσφέρουν τα μαύρα χάλια μας; Στηριζόμαστε στου Θεού την αγάπη και
τη δύναμη, γι’ αυτό
ουδέποτε καταβαλλόμαστε παρ’ όλες τις πτώσεις μας. «Οσάκις αν πέσης, έγειραι
και σωθήση». ΄Ετσι η διαλεκτική σκότους-φωτός προσδιορίζει τη ζωή μας.
Αμαρτάνουμε ως αδύναμοι άνθρωποι; Μας καταλαμβάνει το σκότος. Μετανοούμε; Φως
Χριστού πλημμυρίζει και πάλι την ύπαρξή μας. Ούτε αγγελισμός λοιπόν ούτε
δαιμονισμός. Η ανθρωπότητα μετά Χριστόν θα πορεύεται κατά το σχήμα: πτώση και
ανάσταση. «΄Ιδιο
των αγγέλων είναι να μην αμαρτάνουν καθόλου. ΄Ιδιο των δαιμόνων είναι να
αμαρτάνουν πάντοτε. ΄Ιδιο των ανθρώπων είναι πότε να αμαρτάνουν και πότε να
μετανοούν» (όσιος Ιωάννης της
Κλίμακος). ΄Ετσι ο χριστιανός βιώνει εν σμικρώ την εικόνα του προ- και του μετά
Χριστόν κόσμου: ζει και το δράμα του σκότους της αμαρτίας, ζει και την ανάσταση
και το φως του Χριστού, έχοντας όμως τη βεβαιότητα της τελικής κατίσχυσης του
ελέους Του, και για εδώ και για την αιωνιότητα.
΄Εχουμε το μεγαλύτερο προνόμιο στον κόσμο· να είμαστε χριστιανοί - τέκνα φωτός. Το
μονοπάτι που μας διατηρεί στην κατάσταση αυτή είναι η διαρκής μετάνοιά μας,
αφού η μετάνοια δεν είναι μόνο για να γίνουμε χριστιανοί, αλλά και να
διατηρούμαστε χριστιανοί. Το γνωρίζουμε: δεν θα σωθούν οι έτσι κι αλλιώς μη
υπάρχοντες αναμάρτητοι, αλλά οι μετανοημένοι. Να ευχόμαστε το τέλος μας να μας
εύρει στη μετάνοια. Γιατί θα κριθούμε εκεί που θα βρεθούμε.
