«Ο Άγιος Γεράσιμος, σύμφωνα με την παράδοση, γεννήθηκε στα Τρίκαλα της Κορινθίας το 1506. Ο πατέρας του ονομάζονταν Δημήτριος και η μητέρα του Καλή. Ο πατέρας του ανήκε στην βυζαντινή αριστοκρατία, στη μεγάλη οικογένεια των Νοταράδων. Το βαπτιστικό όνομα του Άγιου Γεράσιμου ήταν Γεώργιος. Γι’ αυτό ο Άγιος Γεράσιμος μεγάλωσε και μορφώθηκε όπως όλα τα αρχοντόπουλα της εποχής. Στα 20 χρόνια του όμως αποφάσισε να μεταβεί στη Ζάκυνθο, η οποία θεωρούταν ως ένα σημαντικό κέντρο των γραμμάτων της εποχής, καθώς παρόλη την Ενετική κατάκτηση, υπήρχε κεί ένας φιλεκπαιδευτικός αέρας σε αντίθεση με την υπόλοιπη τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.
Η βαθιά σχέση του με την ορδόδοξη πίστη μας, τον κάνει να εγκαταλείψει τη Ζάκυνθο και να ξεκινήσει προσκυνήματα στα σημαντικότερα πνευματικά θρησκευτικά κέντρα της εποχής του. Πρώτος του σταθμός η Κωνσταντινούπολη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, από όπου πήρε και την πατριαρχική ευλογία. Αμέσως μετά μετέβη στο Περιβόλι της Παναγίας, το Άγιον Όρος. Στο Άγιον Όρος ο Άγιος Γεράσιμος έγινε μοναχός. Δεν γνωρίζουμε σε πια ακριβώς μονή μόνασε, αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι εκάρη μοναχός στο μοναστήρι των Ιβήρων και ότι ασκήθηκε στο κελί του Αγ. Βασιλείου, στην περιοχή της Καψάλας. Ο Άγιος Γεράσιμος σύμφωνα με τους βιογράφους του, έμεινε αρκετά στο Άγιον όρος και έφυγε όταν αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι στους Άγιους Τόπους, όπου πρέπει να έφθασε γύρω στο 1538. Εκτός από τον Πανάγιο Τάφο, επισκέφτηκε τη Συρία, τη Δαμασκό, το Σινά, την Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια και την έρημο της Θηβαΐδος.
Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων εκτιμά την προσωπικότητα του Γεράσιμου, τον κρατάει κοντά του, οπότε και αναλαμβάνει κανδηλανάπτης στον Πανάγιο Τάφο. Στα Ιεροσόλυμα ο Άγιος Γεράσιμος χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Γερμανό, με το όνομα Γεράσιμος, προς τιμήν του Άγιου Γεράσιμου του Ιορδανίτου. Το 1548 ο Άγιος Γεράσιμος αφήνει τα Ιεροσόλυμα για ένα ταξίδι στην Κρήτη, όπου και έμεινε γύρω στα δύο χρόνια. Από εκεί επιστρέφει στη Ζάκυνθο, τερματίζοντας έτσι ένα ταξίδι – προσκύνημα που τον έφερε πιο κοντά στο Θεό, διαρκείας 20 ετών.
Στη Ζάκυνθο ο Άγιος Γεράσιμος ασκήτεψε σε μια σπηλιά στον Άγιο Νικόλα Γερακαρίου, την οποία μέχρι σήμερα οι Ζακυνθινοί την ονομάζουν του Αγίου Γερασίμου. Υπάρχουν αναφορές ότι μπορεί να εφημέρευσε στην εκκλησία του Αγίου Λαζάρου. Την ίδια εποχή έχει γεννηθεί στη Ζάκυνθο και ο Άγιος Διονύσιος, ενώ κάποια παράδοση θέλει να τον έχει βαπτίσει ο άγιος Γεράσιμος! Πάντως το σίγουρο είναι ότι ο Άγιος Διονύσιος επηρεάστηκε από την προσωπικότητα του Άγιου Γεράσιμου, που ήταν ήδη πολύ γνωστός στο νησί. Η εποχή της Ενετικής κυριαρχίας είναι δύσκολη και από θρησκευτική άποψη, καθώς η Παπική εκκλησία προσπαθεί να αποκτήσει πιστούς από τον ντόπιο πληθυσμό. Ο Άγιος Γεράσιμος αποφασίζει να πάει στη Κεφαλονιά. Ασκητεύει πάλι σε σπήλαιο κοντά στο Αργοστόλι. Στο σπήλαιο έμεινε για 5 χρόνια και 11 μήνες, οπότε αποφασίζει να εγκατασταθεί στην περιοχή των Ομαλών, στους πρόποδες του Αίνου, και να ιδρύσει ένα μοναστήρι. Εκεί αρχίζουν να συρρέουν οι πιστοί για να ακούσουν τη διδασκαλία του. Στην περιοχή των Ομαλών υπήρχε ένα ερημοκλήσι αφιερωμένο στην κοίμηση της Θεοτόκου, το οποίο παραχώρησε στον Άγιο Γεράσιμο μαζί με τα γύρω κτήματα, ο ιερέας της περιοχής Γεώργιος Βάλσαμος το 1561. Ο Άγιος ιδρύει μοναστήρι με το όνομα Νέα Ιερουσαλήμ, έχοντας την άδεια και την ευλογία του επισκόπου του νησιού Παχώμιου Μακρή.
Από τότε η φήμη του εξαπλώνεται σε όλο το χριστιανικό κόσμο. Μετά από αίτηση του, το πατριαρχείο θέτει τη μονή υπό την υψηλή του προστασία. Ο Άγιος Γεράσιμος κοιμήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1579, την ίδια ημέρα με την πολυσέβαστή του Παναγία. Στις τελευταίες του στιγμές στην επίγεια ζωή του ήταν κοντά του, όπως αναφέρει η παράδοση, ο πατέρας Ιωαννίκιος, ο πατέρας Γερμανός και η ηγουμένη Λαυρεντία. Οι ιερείς ντύνουν τον άγιο με τα άμφια, τα οποία φέρει μέχρι σήμερα, και μετά από κατανυχτική εξόδιο ακολουθία, στην οποία χοροστάτησε ο Επίσκοπος Κεφαλληνίας Φιλόθεος Λοβέρδος, ενταφιάζουν το σώμα του Άγιου Γεράσιμου δίπλα και μέσα στον νότιο τοίχο του Ναού. Η πρώτη ανακομιδή του Λειψάνου του Αγίου Γεράσιμου έγινε 2 χρόνια και 2 μήνες μετά την κοίμηση του, στις 20 Οκτωβρίου του 1581. Οι Ενετοί όμως, θορυβημένοι από την αφθαρσία του Λειψάνου του, ζήτησαν να ταφείξανά, ώστε να συμπληρωθούν τα 3 χρόνια από την κοίμησή του. Η δεύτερη ανακομιδή του σκηνώματός του γίνεται μετά από 6 μήνες και το αποτέλεσμα είναι πάλι το ίδιο!
Γι’ αυτό το λόγο θεσπίστηκε η κυριώνυμος εορτή του Άγιου Γεράσιμου στις 20 Οκτωβρίου και όχι στις 15 Αυγούστου. Αργότερα όμως οι χριστιανοί γιόρταζαν τη μνήμη του με την κοίμηση της Θεοτόκου, όχι όμως στις 15 για να μην επισκιαστεί η κοίμηση της Παναγίας, αλλά στις 16 Αυγούστου. Η διακήρυξη της αγιότητος του οσίου Γερασίμου έγινε το 1622. Ο Άγιος Γεράσιμος ονομάστηκε νέος ασκητής, για να τον ξεχωρίζουν από τον άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη» (Από το ιστολόγιο «Ορθόδοξη πορεία»).
Η τελευταία γνωστή ακολουθία του αγίου Γερασίμου του νέου συντέθηκε από τον μακαριστό σπουδαίο και σοφό υμνογράφο της Εκκλησίας μας άγιο Γέροντα Γεράσιμο τον Μικραγιαννανίτη, του οποίου και το όνομα έφερε. Όμως και η ακολουθία αυτή στηρίζεται εν πολλοίς σε προηγούμενες έντυπες εκκλησιαστικές εκδόσεις, οι οποίες κινούνται στη γραμμή όλων των υμνογράφων όταν εξυμνούν έναν μεγάλο όσιο: την πλήρη αφιέρωση στον Θεό λόγω της μεγάλης αγάπης του προς Αυτόν, την εγκατοίκηση του Τριαδικού Θεού στην αγιασμένη του ύπαρξη, διότι κατέστησε τον εαυτό του κατάλληλο «καταγώγιον του Αγίου Πνεύματος», τα σπουδαία και μεγάλα χαρίσματα με τα οποία ο Θεός τον χαρίτωσε, την ευωδία και αφθαρσία του αγίου λειψάνου του, τα πάμπολλα θαύματα τα οποία επιτελούσε και όσο ζούσε, πολύ περισσότερο μετά την οσιακή κοίμησή του. Και όλα αυτά πράγματι ο μακαριστός Γέρων Γεράσιμος τα αξιοποιεί για την προβολή του μεγάλου οσίου. Δεν παύει μάλιστα να τονίζει την αφθαρσία του λειψάνου του οσίου, όπως και το ξεχωριστό χάρισμα να εκβάλλει τα δαιμόνια, γεγονός που επιβεβαιώνεται καθημερινώς μέχρι σήμερα από το πλήθος των πονεμένων συνανθρώπων μας που ταλαιπωρημένοι από την ενέργεια του Πονηρού καταφεύγουν στο ιερό νησί της Κεφαλλονιάς και στο Μοναστήρι που είχε ιδρύσει στην περιοχή των Ομαλών.
Ένα από τα πολλά τροπάρια της ακολουθία επιβεβαιώνει για παράδειγμα την πραγματικότητα: «Με ποια κάλλη υμνωδιών να υμνολογήσουμε τον θεοφόρο που έχει τη χάρη του Ουρανού και κατέστη ιερό δοχείο του Αγίου Πνεύματος και αναδείχτηκε δυνατός οπλίτης της ασκήσεως; Αυτόν που ξαναφέρνει σε σώφρονα κατάσταση τους υποταγμένους στον δαίμονα και θεραπεύει όλους τους ασθενείς;» (στιχ. Εσπ.). «Θεοφόρος» ο άγιος Γεράσιμος, «ουρανομύστης της χάριτος», «καταγώγιον του Πνεύματος», «στερρός οπλίτης ασκήσεως», «σωφρονών τους δαιμονώντας», «θεραπεύων πάντας τους ασθενείς». Δεν υπάρχει έπαινος, κατά αντιστοιχία των παλαιών μεγάλων οσίων ασκητών, που να μη χρησιμοποιεί ο μακαριστός υμνογράφος για να προβάλει όπως είπαμε την τεράστια χαρισματική προσωπικότητα του αγίου Γερασίμου. Κι αυτό γιατί ο άγιος Γεράσιμος, ήδη εκ νεότητός του, κατέθεσε ολοκληρωτικά την ύπαρξή του στην υπακοή του θελήματος του Θεού, κάτι που επισύρει τη μεγάλη λήψη της χάριτος Εκείνου – ο Χριστός «χθες και σήμερον ο αυτός εις τους αιώνας» δεν έχει μεγαλύτερη χαρά από το να προσφέρεται χωρίς κρατούμενα σε κάθε άνθρωπο, όπου γης και χρόνου, ο οποίος στρέφεται εν αγάπη μεγάλη σ’ Εκείνον.
Ο άγιος Γεράσιμος λοιπόν, άγιος των νέων χρόνων, δεν υπολείπεται σε τίποτε από τους παλαιούς μεγάλους αγίους, γι’ αυτός και η δύναμη της πρεσβείας του και η παρρησία του στον Θεό είναι τεράστια. Κάθε άνθρωπος που καταφεύγει στη βοήθειά του θα βρει τον πρόθυμο συμπαραστάτη, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν κάνει τίποτε άλλο από το να εκχέει με χαρά ό,τι τον διακατέχει: τη χάρη της αγάπης του Θεού. Αγάπη ο Θεός, αγάπη και κάθε άγιός Του, αγάπη συνεπώς και ο άγιος Γεράσιμος. Η προσέγγισή του από την άποψη αυτή είναι ρίξιμο στη στοργική αγκαλιά του, σαν το βρέφος που βρίσκει καταφυγή στην αγκαλιά της μάνας του. «Σε όλους βεβαιώνεις με τρανό τρόπο την ένθεη χάρη που ενεργούσε μέσα σου, προχέοντας αδιάκοπα τα θαύματα σ’ αυτούς που σε παρακαλούν και πρεσβεύοντας υπέρ των ψυχών μας» (λιτή).
Ένα μόνο παράδοξο θα λέγαμε αφήνει μετέωρο και αναπάντητο ο σοφός Γέρων υμνογράφος για τον όσιο, μάλλον δίνει την απάντηση και σ’ αυτό αλλά έμμεσα και εκ των πραγμάτων: πώς ο όσιος βρισκόταν σε μία συνεχή περιπλάνηση για πολλά χρόνια, μετακινούνταν από περιοχή σε περιοχή, ακόμη και από αγιασμένους τόπους σαν το Άγιον Όρος σε άλλους αγιασμένους σαν τους Αγίους Τόπους. Γιατί παράδοξο; Διότι υπάρχει μία πάγια αρχή ιδίως για τους επιλέγοντας τον μονήρη και ησυχαστικό βίο: να ριζώσουν σ’ έναν τόπο χωρίς πολλές μετακινήσεις. Κι αυτό γιατί η συνεχής μετακίνηση υποκρύπτει τον κίνδυνο να μην μπορούν να καρποφορήσουν πνευματικά, σαν τα φυτά και τα δέντρα που τα ξεριζώνει κανείς για να τα μεταφυτεύσει κάπου αλλού (άγιος Ιωάννης της Κλίμακος). «Ταξίδι προσκυνηματικό έκανε» είναι η πρώτη απάντηση του συναξαρίου – δεν ήταν μετακινήσεις βαριεστημάρας, ακηδίας δηλαδή που φανερώνει κατάσταση πνευματική όχι καλή. Ο υμνογράφος όπως είπαμε δεν δίνει απάντηση. Και δεν δίνει, γιατί βλέπει τα ορατά σημάδια της χάριτος του Θεού πάνω στον άγιο. Που θα πει: όταν ο ίδιος ο Θεός φανερά δικαιώνει τις επιλογές ενός δούλου Του, ποιος θα είναι εκείνος που θα θέσει ερωτηματικά σ’ αυτές; Θυμίζει την απάντηση του οσίου αββά του Γεροντικού στον προβληματισμένο καλόγερο που τον ρώτησε «πώς ο Θεός επέτρεψε την αδικία ο Ιακώβ να «κλέψει» τα πρωτοτόκια του αδελφού του Ησαύ με τη βοήθεια της μάνας του Ρεβέκκας;» Και ποια η απάντηση; «Αδελφέ, αυτό που ο Θεός ευλογεί και δικαιώνει εμείς δεν μπορούσε να το κρίνουμε!»
Προφανώς λοιπόν, κάτι που όντως αποδεικνύεται από την αγιασμένη πορεία του οσίου Γερασίμου, ο όσιος μετακινείτο γιατί και είχε την ευλογία των πνευματικών πατέρων του και καθοδηγείτο από τη χάρη του Θεού που ένευε στην καθαρή καρδιά του. «Ό,τι καθάρισε ο Θεός εσύ μην τα βρομίζεις!» «Βασιλεύ Ουράνιε, γνωρίζω πόσα θαυμάσια μπορείς να εκτελείς, αφού καταπλούτισες τόσο πολύ τον θεόφρονα και θεϊκό Γεράσιμο» σημειώνει έκθαμβος ο άγιος υμνογράφος. Και: «Έγινες όργανο του Αγίου Πνεύματος, όσιε, αφού εμπνεύστηκες με την έλλαμψή Του» (λιτή).
