«Ο όσιος Μάρκος υπήρξε φιλόπονος σε
όλα: και στη μελέτη των θείων Γραφών αφιέρωσε τον εαυτό του και έφτασε στο άκρο
της άσκησης και της αρετής. Απόδειξη
και των δύο είναι αφενός οι λόγοι που συνέγραψε, οι οποίοι είναι γεμάτοι από
κάθε διδαχή και ωφέλεια, αφετέρου η ενέργεια των θαυμάτων που του δόθηκε από
τον Σωτήρα Χριστό. Από αυτά ένα είναι αναγκαίο εξάπαντος να πούμε: Όταν ο όσιος
βρισκόταν στην αυλή του ασκηταριού του και εν προσευχή πρόσεχε τον εαυτό του,
ήλθε κοντά του μία ύαινα, φέρνοντας και το τυφλό παιδάκι της. Με ταπεινό σχήμα
λοιπόν παρακαλούσε τον άγιο να την λυπηθεί και να γιατρέψει την τύφλωση του
παιδιού της. Κι αυτός, αφού έφτυσε στους πληγωμένους οφθαλμούς και
προσευχήθηκε, τους έκανε υγιείς.
Μετά από κάποιες ημέρες, η ύαινα του έφερε την προβιά
ενός μεγάλου κριαριού σαν δώρο για τη θεραπεία, αλλά ο όσιος δεν
θέλησε να το πάρει πριν το θηρίο του υποσχεθεί ότι δεν πρόκειται
ποτέ από εδώ και στο εξής να επιτεθεί σε πρόβατα φτωχών ανθρώπων. Αν
όμως ήταν τόσο συμπαθής στην άλογη φύση, πολλαπλασίως είχε αγάπη προς τους
ανθρώπους, λόγω της κοινής φύσης μας, η οποία απαιτεί να δείχνουμε πολύ μεγάλη
ευσπλαχνία ο ένας προς τον άλλον.
Ήταν τόσο μεγάλη η ψυχική καθαρότητα του άνδρα, ώστε ο
πρεσβύτερος της Μονής βεβαίωνε με όρκους ότι ουδέποτε ο ίδιος έδωσε κοινωνία
των αχράντων μυστηρίων στον μοναχό Μάρκο, διότι όταν προσερχόταν αυτός να
κοινωνήσει, άγγελος Κυρίου του την μετέδιδε, ενώ εκείνος έβλεπε μόνο το χέρι
του αγγέλου από τον αγκώνα να κρατάει την αγία λαβίδα, με την οποία ο όσιος
μετείχε των αγιασμάτων. Απομακρύνθηκε ο όσιος από τις κοσμικές φροντίδες και
από όλους τους θορύβους, όταν ήταν στην ηλικία των σαράντα χρόνων. Κι αφού
πέρασε στην άσκηση εξήντα έτη, εκδήμησε προς τον Κύριο. Ήταν κοντός σωματικά,
με λεπτό γένι και έχοντας το κεφάλι να λάμπει εσωτερικά από τη χάρη του Αγίου
Πνεύματος».
Ο
μακαριστός και επιφανής λόγιος μοναχός Γέρων Θεόκλητος Διονυσιάτης σε
εισαγωγικό του σχόλιο για κείμενα του οσίου Μάρκου του ασκητή στη Φιλοκαλία των
ιερών νηπτικών λέγει μεταξύ άλλων τα εξής: «Ο όσιος Μάρκος ο ασκητής είναι ένας από τους πλέον επιφανείς ασκητικούς
συγγραφείς των μέσων βυζαντινών χρόνων και ο δημοφιλέστερος δάσκαλος του
ασκητικού βίου, ώστε οι βυζαντινοί ασκητικοί χριστιανοί να λένε∙ «πώλησον
πάντα και αγόρασον Μάρκον». Γεννήθηκε τον 5ο αιώνα, υπήρξε μαθητής του
αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου και σε μεγάλη ηλικία κατέφυγε σε μια έρημο, όπου
και κοιμήθηκε εν Κυρίω σε βαθύτατο γήρας. Τα έργα του όμως επέζησαν ανά τους
αιώνες και επηρέασαν αποφασιστικά τη μοναχική σκέψη και εμπειρία… Ο όσιος
Μάρκος και οι άλλοι όσιοι Πατέρες, δεν μιλούσαν, ούτε έδιναν μονιμότητα στις
σκέψεις τους με την εγγραφή τους, αν δεν ζούσαν τις αλήθειες της πνευματικής
ζωής και αν δεν είχαν την καθολική μαρτυρία της πνευματικής παραδόσεως. Έτσι, ο
άγιος αυτός ερημίτης έγραψε τις εμπειρίες του στηριζόμενος στις άγιες Γραφές
και μέσα στα πλαίσια της πνευματικής παραδόσεως, αλλά με την προσωπική του
ιδιοτυπία, που συνίσταται στον τονισμό της λειτουργίας του πνευματικού νόμου».
Δεν
επηρέασε μόνο τους μοναχούς όμως ο όσιος Μάρκος. Κάθε χριστιανική ψυχή που ενέκυψε, εγκύπτει ή θα εγκύψει με προσοχή και με
ταπείνωση στα κείμενά του, θα διαπιστώσει τη χάρη που τα διέπουν και οπωσδήποτε
θα προβληματιστεί και θα παρακινηθεί, όχι ασφαλώς στο να γίνει μοναχός – αυτό
είναι ξεχωριστή κλήση του Κυρίου σε όσους δύνανται να χωρέσουν τον λόγο τούτο –
αλλά στο να εμβαθύνει στην πνευματική ζωή και στο να ακολουθήσει πιο συνειδητά
τον δρόμο του Κυρίου. Κι αυτό είναι το
σημαντικότερο: δεν πρόκειται να κρίνει ο Κύριος το είδος της ζωής που
επιλέγουμε, τον έγγαμο ή τον μοναχικό βίο, αλλά αν αυτό που επιλέγουμε, το
ακολουθούμε με βάση το άγιο θέλημά Του. Κι εδώ έγκειται η συνεισφορά η μεγάλη
του οσίου Μάρκου. Με τις γραφές του, στη μορφή των μικρών κεφαλαίων, κατά το
πρότυπο των βυζαντινών συγγραφέων της εποχής του, ώστε να είναι
ευκολομνημόνευτα, δίνει ισχυρότατη ώθηση σε όλους τους χριστιανούς, μοναχούς ή
κοσμικούς, στο να δουν σωστά την πνευματική ζωή και κατά τη δύναμη του καθενός
να την ακολουθήσει. Δεν είναι τυχαίο ότι ο μεγάλος άγιος Συμεών ο νέος
θεολόγος, ο ένας εκ των τριών που έχει τιμηθεί από την Εκκλησία μας με τον
τίτλο του θεολόγου, προχώρησε από τη νεότητά του στα ύψη της αγιότητας, διότι
κράτησε ως κανόνα και αρχή στη ζωή του, κυρίως ένα κεφάλαιο από τα διακόσια του
«Πνευματικού Νόμου» του οσίου Μάρκου: «Αν ζητάς να θεραπευτείς, φρόντισε τη
συνείδησή σου και κάνε ό,τι σου λέει, και πολύ θα ωφεληθείς».
Μία
πολύ μικρή γεύση από τα κεφάλαια αυτά του οσίου στη Φιλοκαλία (μετάφραση
Αντωνίου Γαλίτη) παραθέτουμε στη συνέχεια:
- Πρώτα-πρώτα γνωρίζουμε ότι ο Θεός είναι αρχή
κάθε καλού και μεσότητα και τέλος. Το καλό δεν είναι δυνατό να πράττεται ή να
πιστεύεται, παρά μόνο με την ένωση με τον Ιησού Χριστό και με την έμπνευση του
Αγίου Πνεύματος.
- Μην προσπαθείς να λύσεις κάποιο δύσκολο πρόβλημα με
φιλονικία, αλλά με τα μέσα που επιβάλλει ο πνευματικός νόμος, δηλαδή με την
υπομονή, την προσευχή και την απλότητα της ελπίδας.
- Μην πεις ότι απόκτησες αρετή χωρίς
θλίψη∙ γιατί είναι αδοκίμαστη η αρετή που απόκτησες με άνεση.
- Να αναλογίζεσαι το αποτέλεσμα κάθε αθέλητης θλίψεως,
και θα βρεις σ’ αυτό το σβήσιμο κάποιας αμαρτίας.
- Πολλές συμβουλές των άλλων μας προσφέρονται για το
συμφέρον μας. Για τον καθένα όμως τίποτε δεν είναι καταλληλότερο από τη δική
του γνώμη.
- Μελέτα τα λόγια της θείας Γραφής με την πράξη και μην
επεκτείνεσαι σε πολυλογία, υπερηφανευόμενος για σκέψεις θεωρητικές.
- Τα μικρά αμαρτήματα ο διάβολος τα δείχνει μηδαμινά,
επειδή διαφορετικά δεν μπορεί να φέρει τον άνθρωπο στα μεγαλύτερα κακά.
- Εκείνος που ζητεί άφεση, αγαπά την ταπεινοφροσύνη. Εκείνος που κατακρίνει τον άλλον, επισφραγίζει τις αμαρτίες του.
