«Οι
άγιες αυτές έζησαν επί Ανδριανού αυτοκράτορος. Η αγία Σοφία χήρεψε από νωρίς
και αναγκάστηκε να μετοικήσει μαζί με τις τρεις κόρες της, την Πίστη, την
Ελπίδα και την Αγάπη, στη Ρώμη. Ο αυτοκράτορας πληροφορήθηκε ότι οι τέσσερις
αυτές γυναίκες ήταν χριστιανές, γι’ αυτό και έστειλε να τις
συλλάβουν. Πρώτη κάλεσε σε απολογία τη μεγαλύτερη αδελφή Πίστη, που ήταν δώδεκα
ετών. Προσπάθησε στην αρχή με δελεαστικούς λόγους να τη μεταπείσει, ώστε να
αρνηθεί τον Χριστό, πράγμα βεβαίως που δεν κατώρθωσε, οπότε οργισμένος διέταξε
τον αποκεφαλισμό της. Την ίδια τύχη είχε ο βασιλιάς και με τις δύο άλλες, τη
δεκάχρονη Ελπίδα και την εννιάχρονη Αγάπη. Μπροστά στη σταθερότητα και αυτών,
διέταξε και πάλι να τις αποκεφαλίσουν. Η αγία Σοφία όχι μόνο δεν
στενοχωρήθηκε γι’ αυτό που συνέβη, αλλά ένιωσε και ιδιαίτερη
υπερηφάνεια για την πίστη των θυγατέρων της, γι’ αυτό και τις ενταφίασε με
τιμές, ενώ παρέμεινε τρεις ημέρες στους τάφους τους, παρακαλώντας θερμά τον
Κύριο να παραλάβει και εκείνην στη Βασιλεία Του. Ο Θεός εισάκουσε την προσευχή
της και έτσι η αγία Σοφία παρέδωσε το πνεύμα της δίπλα στα παιδιά της».
Η αγία Σοφία δεν ανήκει
στους μάρτυρες της Εκκλησίας μας, με τον τρόπο που τους γνωρίζουμε, ως εκείνους
δηλαδή που έδωσαν και το αίμα τους από πίστη και αγάπη προς τον Χριστό. Δεν
σημαίνει όμως ότι το μαρτύριο που υπέστη ήταν μικρότερο από αυτό των άλλων
μαρτύρων. Και τούτο διότι πέραν του γεγονότος ότι ζούσε ως «μάρτυς τη
συνειδήσει», αγωνιζόταν δηλαδή να τηρεί τις εντολές του Χριστού και μάλιστα
την αγάπη και προς τους εχθρούς, και πέραν του ότι στην καρδιά της ένιωθε
ικανοποίηση και αγαλλίαση από τη σταθερότητα και την πίστη των θυγατέρων της, το
μαρτύριο να θεάται ως μάνα τα βάσανά τους και μάλιστα τον αποκεφαλισμό τους,
είναι από τα μεγαλύτερα μαρτύρια που μπορεί να περάσει ένας άνθρωπος, και
μάλιστα μία μάνα, στον κόσμο τούτο. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι
και η ίδια η Παναγία μας δεν υπέστη μαρτύριο αίματος, μετέχοντας στο Πάθος του
Υιού και Θεού της; Λίγο αν προσέξουμε τους σχετικούς ύμνους της
Εκκλησίας μας πάνω στο Πάθος του Κυρίου, θα διαπιστώσουμε ότι ένα μεγάλο τμήμα
αυτών αναφέρεται και στο πάθος της Κυρίας Θεοτόκου. Το ίδιο μάλιστα το
Ευαγγέλιο, όταν περιγράφει την Υπαπαντή του Κυρίου, τη συνάντησή Του δηλαδή σε
ηλικία σαράντα ημερών με τον γέροντα Συμεών τον Θεοδόχο, στο Ναό των
Ιεροσολύμων, σημειώνει την προφητεία του αγίου Συμεών ότι ρομφαία θα διαπεράσει
την καρδιά της Παναγίας, ενόψει βεβαίως αυτών που θα υφίστατο ο Κύριος, και
μάλιστα επί του Σταυρού. Και πόσοι γονείς και
σήμερα δεν εύχονται οι ίδιοι να υποστούν τα βάσανα των παιδιών τους,
όταν τα βλέπουν να υποφέρουν ποικιλοτρόπως, που σημαίνει ότι ο πόνος τους είναι
πολλές φορές μεγαλύτερος και από αυτόν των παιδιών; Ώστε η αγία Σοφία ανήκει
και αυτή στους μάρτυρες, με τον τρόπο που είπαμε, γι’ αυτό και η
Εκκλησία μας πολύ σοφά την έχει εντάξει στην ίδια με αυτούς ομάδα.
Ο υμνογράφος βεβαίως
δεν παύει να επαινεί την πίστη και το θάρρος, εκτός της μητέρας, των τριών
θυγατέρων της, που ήταν πολύ μικρές μάλιστα στην ηλικία, αλλά με πολιό φρόνημα.
Αξιοποιεί στο έπακρο δε τον αριθμό τους και τα ονόματά τους. Εννοούμε ότι
συχνότατα συνδέει την τριάδα τους με την αγία Τριάδα και τα ονόματά τους Πίστη,
Ελπίδα και Αγάπη με την τριάδα των αρετών που αναφέρει ο απόστολος Παύλος: «νυνί
δε μένει τα τρία ταύτα∙ πίστις, ελπίς, αγάπη. Μείζων δε τούτων η αγάπη» -
στον κόσμο αυτόν μένουν τα τρία αυτά: η πίστη, η ελπίδα, η αγάπη. Μεγαλύτερη δε
από αυτά είναι η αγάπη. Έτσι για παράδειγμα ακούμε στο εξαποστειλάριο της
εορτής: «Τω της Τριάδος Κόραι, πυρούμεναι αι τρεις ζήλω, των αρετών τη
τριάδι, Ελπίδι, Πίστει, Αγάπη, προσκείμεναι ομωνύμως, ηλόγησαν των βασάνων».
Δηλαδή: Οι τρεις κόρες με θερμή αγάπη για την αγία Τριάδα και ζώντας την
ομώνυμη με αυτές τριάδα των αρετών, την ελπίδα, την πίστη, την αγάπη,
καταφρόνησαν τα βάσανα. Όπως και αλλού: «Πίστις η πανεύφημος, και η Αγάπη η
ένδοξος, και Ελπίς η θεόσοφος, αρετών επώνυμοι, των φαεινοτάτων, αναδεδειγμέναι».
Δηλαδή: Η Πίστη η πανεύφημη, και η Αγάπη η ένδοξη, και η Ελπίδα η θεόσοφη, που
αναδείχθηκαν επώνυμες των πιο λαμπρών αρετών, (της πίστης, της αγάπης και της
ελπίδας).
Πράγματι: τα τρία αυτά κορίτσια, που άλλα στην ηλικία τους παίζουν ακόμη με τις κούκλες, κατατρόπωσαν τον διάβολο και τα όργανά του και αναδείχθηκαν σε ηρωικά πρότυπα για όλες τις εποχές. Διότι η μητέρα τους Σοφία είχε εμφυσήσει σ’ αυτές τη δική της πίστη και τη δική της αγάπη - δείχνοντας επομένως το πόσο καίρια είναι η συμβολή της μάνας ιδίως, στην αγωγή των παιδιών – κάτι που σημαίνει ότι δεν έχει σημασία η ηλικία, αλλά το φρόνημα στον άνθρωπο για να είναι αξιοσέβαστος και τιμημένος από Θεό, από αγγέλους και ανθρώπους. «Παιδαριογερόντισσες» θα ονομάζαμε, με άλλα λόγια, τα τρία αυτά μικρά κορίτσια, τα οποία είχαν κατανοήσει ότι η σχέση με την αγία Τριάδα, τον αληθινό Θεό δηλαδή, ήταν ο βασικός σκοπός της ζωής, και ότι αυτή η σχέση για είναι ζωντανή «περνάει» μέσα από τις αρετές της πίστης, της αγάπης και της ελπίδας.
