Αυτό με το οποίο ασχολούμαστε και το οποίο πράττουμε στην καθημερινότητά μας δεν είναι κάτι που το κάνουμε για κάποιες ώρες ανεξάρτητα από τον ψυχισμό μας. Οι ασχολίες μας και οι πράξεις μας, δηλαδή οι σωματικές μας δραστηριότητες, μας στιγματίζουν και μας καθορίζουν: επηρεάζουν άμεσα την ψυχή μας, τόσο που εξομοιώνεται η ψυχή μας με αυτές! Κι αυτό συμβαίνει προφανώς, γιατί είμαστε ψυχοσωματικές οντότητες. Ψυχή και σώμα συνθεωρούνται πάντοτε, χωρίς να μπορεί κανείς να ξεδιαλύνει το ένα από το άλλο – είμαστε η ψυχή μας, είμαστε το σώμα μας. Μόνο ο θάνατος καταφέρνει το ακατόρθωτο αυτό, γι’ αυτό ακριβώς και χαρακτηρίζεται μυστήριο.
Ολόκληροι λοιπόν ως ψυχή και σώμα βρισκόμαστε κάθε φορά σε ό,τι πράττουμε. Κι έχει τρομακτική σημασία η αλήθεια αυτή για την πνευματική μας ζωή. Ας σκεφτούμε μόνο την προσευχή: αν προσευχόμαστε και συνηθίζουμε να γονατίζουμε, τότε και η ψυχή μας παίρνει τη φορά του γονατίσματος, δηλαδή της ταπείνωσης. Τα εκκλησιαστικά μας κείμενα βρίθουν από τις προτροπές του «κλίνειν το γόνυ της καρδίας»! Το ίδιο και οι μετάνοιες, μικρές και μεγάλες: μαθαίνουν και την ψυχή να προσπίπτει στον Κύριο. Το βλέπουμε και στον ίδιο τον Κύριο στο πλύσιμο των ποδιών των μαθητών Του: η διακονική ποδιά, το λέντιο, που φορούσε, λειτουργούσε ως δύναμη προσομοίωσης και για τη διακονική και ταπεινή στάση της ψυχής. Οπότε και τα ρούχα που φοράμε και η εν γένει εξωτερική μας εμφάνιση δεν είναι άσχετα προς το περιεχόμενο της ψυχής μας. Σεμνή εμφάνιση σημαίνει ελκτική δύναμη για τη σεμνότητα και της ψυχής. «Χλιδάτη» και προκλητική εμφάνιση οδηγεί σε φυσίωση και αλαζονεία της ψυχής.
Τελικά, με ό,τι ασχολούμαστε, αυτό και γινόμαστε! Είτε θετικά είτε αρνητικά! Ο λόγος του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος πάνω στην αλήθεια αυτή δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης: «Γνωρίζοντας ο Δεσπότης Χριστός ότι προς την εξωτερική εμφάνιση συμμορφώνεται και η αφανής αρετή της ψυχής, φορώντας το λέντιο μάς υπέδειξε μέθοδο για να βαδίζουμε την οδό της ταπεινώσεως. Διότι η ψυχή εξομοιώνεται με ό,τι ασχολείται και λαμβάνει τον τύπο και τη μορφή αυτών τα οποία πράττει» (λόγ. κε΄ 54).
