«Ἡ Γέννησίς Σου,
Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τό φῶς τό τῆς γνώσεως· ἐν αὐτῇ γάρ οἱ τοῖς
ἄστροις λατρεύοντες, ὑπό ἀστέρος ἐδιδάσκοντο, Σέ προσκυνεῖν, τόν Ἥλιον τῆς
δικαιοσύνης, καί Σέ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν, Κύριε, δόξα Σοι» (Ἀπολυτίκιο
τῶν Χριστουγέννων, ἦχος δ΄).
(Ἡ Γέννησή Σου, Χριστέ
Θεέ μας, ανέτειλε στον κόσμο το φως της γνώσης. Διότι με την εμφάνισή Σου αυτοί
που λάτρευαν τα αστέρια, διδάσκονταν από αστέρι να προσκυνούν Εσένα που είσαι ο
ήλιος της δικαιοσύνης και να γνωρίζουν Εσένα που είσαι η θεϊκή ανατολή. Κύριε,
δόξα Σοι).
Τό ἀπολυτίκιο τῶν Χριστουγέννων, τό γνωστότερο ἴσως τροπάριο τῆς Δεσποτικῆς αὐτῆς ἑορτῆς, συνοψίζει σέ λίγες γραμμές τό νόημά τους. Γεννᾶται στόν κόσμο ὡς ἁπλός ἄνθρωπος Ἐκεῖνος πού εἶναι Κύριος ὁ Θεός μας. Μέ τόν ἐρχομό Του φανερώνεται ἡ ἀλήθεια περί Θεοῦ καί ρίχνεται ἄπλετο φῶς ἐκεῖ πού προηγουμένως ἐπικρατοῦσε σκοτάδι καί ἄγνοια λόγω τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν τοῦ ἀνθρώπου. Πρίν τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ ὅ,τι γνώση εἶχε ὁ ἄνθρωπος περί Θεοῦ ἦταν ὄχι ἁπλῶς περιορισμένη, ἀλλά στό μεγαλύτερο ποσοστό της πλανεμένη. Ἡ πτώση του στήν ἁμαρτία, ἤδη ἀπό τήν πρώτη ἐποχή τῆς δημιουργίας του, τόν ἔκανε νά βρίσκεται σέ μία θόλωση καί ταραχή τῆς διανοίας καί τῶν λοιπῶν δυνάμεών του μέ ἀποτέλεσμα νά ἔχει χάσει τήν ἐπαφή μέ τόν Δημιουργό καί Θεό του. Ἔτσι αὐτό πού λάτρευε ὡς θεό ἤ θεούς ἦταν ὁ καρπός τοῦ διεστραμμένου νοῦ του, φτιασίδια τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ του, συνεπῶς τό τίποτε ἤ τά δαιμόνια. Τό φράγμα πού εἶχε θέσει ὁ ἴδιος ἀνάμεσα σ’ αὐτόν καί τόν ἀληθινό Θεό ἦταν τέτοιο πού μόνος του ἀδυνατοῦσε νά τό ὑπερβεῖ.
Σ’ αὐτήν τήν ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου νά βρεῖ τόν Θεό ἀπαντᾶ, τήν κατάλληλη ὥρα, ὁ ἴδιος ὁ Θεός: κατέρχεται στόν κόσμο ὡς ἄνθρωπος κι ἀνατέλλει τήν ἀληθινή γνώση Του, ὡς «Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης» - ο Θεός δέν εἶναι ἀπειλή καί φόβητρο, ἀλλά ὁ Πατέρας, ὁ φίλος καί ὁ ἀδελφός. Κι αὐτό φανερώνεται καί στούς καλοπροαίρετους Ἰουδαίους, ἀλλά καί στούς καλοπροαίρετους εἰδωλολάτρες, ὅπως τούς βλέπουμε στό πρόσωπο τῶν μάγων τῆς Ἀνατολῆς. Κι ἀξίζει νά προσθέσουμε ὅτι μιλώντας γιά τήν ἀληθινή γνώση τοῦ Θεοῦ δέν ἐννοοῦμε μία ἐγκεφαλικοῦ τύπου γνώση, ἀλλά ἐκείνη πού ἀγκαλιάζει ὁλόκληρη τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου, ἐκείνη πού κάνει τόν ἄνθρωπο μέτοχο τῆς ἴδιας τῆς ζωῆς τοῦ Θεοῦ. Ὅπως θά τό πεῖ καί ὁ μέγας Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας, ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης: «γνῶσίς ἐστι μετουσία».
