Η παιδεία για τους
τρεις Ιεράρχες, τους Οικουμενικούς Πατέρες και Διδασκάλους της Εκκλησίας
Βασίλειο τον μέγα, Γρηγόριο τον θεολόγο και Ιωάννη Χρυσόστομο, δεν εξαντλείτο
στην κατά κόσμο μόρφωσή τους, την οποία αυτοί πλούσια κατείχαν – ό,τι συνήθως
θεωρείται από τους πολλούς παιδεία. Η κοσμική παιδεία, η ανθρώπινη σοφία μόνη
της, η επιστήμη θα λέγαμε, όπως ήδη είχαν επισημάνει και οι αρχαίοι
Έλληνες «πανουργία και ου σοφία φαίνεται», δεν θεωρείται δηλαδή αληθινή
σοφία αλλά πονηρία. Διότι η ανάπτυξη μόνο της λογικής, χωρίς παράλληλη
καλλιέργεια της καρδιάς οδηγεί συνήθως σε καταστροφή. Οι δύο παγκόσμιοι
πόλεμοι, όλες οι αναταραχές μέχρι σήμερα στην ανθρωπότητα αποτελούν την
επιβεβαίωση και του λόγου το αληθές. Για την Εκκλησία μας, όπως φαίνεται από
τους τρεις Ιεράρχες, η αληθινή παιδεία είναι αυτή που οδηγεί τον άνθρωπο σε
τέτοια εσωτερική καλλιέργεια, ώστε να γίνει μία φανέρωση του Χριστού μέσα στον
κόσμο. Το όραμα της χριστιανικής παιδείας, που πρόβαλλαν διαρκώς οι τρεις
Ιεράρχες, ήταν το «μορφωθήναι Χριστόν εν ημίν». Να φθάσουμε οι άνθρωποι
στον τύπο του αληθινού ανθρώπου που έδειξε ο Χριστός. Διότι Αυτός εκτός από
Θεός είναι και ο αληθινός άνθρωπος.
Οι άγιοι Ιεράρχες μας
λοιπόν χρησιμοποίησαν την ανθρώπινη γνώση και τη σοφία τους, προκειμένου να
συσταθεί, με την έννοια να στερεωθεί και να αρθρωθεί σε λόγο, η απλότητα του
κηρύγματος των Αποστόλων. «Λάβατε τη
σοφία από τον Θεό, σαν άλλοι τρεις Απόστολοι του Χριστού – επισημαίνει ο
άγιος υμνογράφος τους Ιωάννης των Ευχαῒτων - και με τον λόγο της γνώσεως στερεώνετε τα δόγματα με τη δύναμη του
αγίου Πνεύματος, τα οποία προηγουμένως με απλά λόγια αλλά και με γνώση έδωσαν
οι αλιείς απόστολοι του Χριστού. Διότι έπρεπε και με αυτόν τον τρόπο ο απλός
σεβασμός μας να γίνει στέρεος και να αποκτήσει σύσταση, μέσα από σας,
πανσεβάσμιοι Πατέρες». Κι ακόμη ο ίδιος τονίζει και το εξής: «Γίνατε νοήμονες άνθρωποι από την κοσμική και
γήινη σοφία, ένδοξοι Πατέρες, αλλά αποκτήσατε κυβέρνηση από τη σοφία του Θεού,
δηλαδή η θεϊκή σοφία σας καθοδηγούσε και σας κατεύθυνε. Γι’ αυτό και σαν
θεραπαινίδα, σαν δούλη δηλαδή, υποτάξατε την κοσμική στη θεία με πάνσοφο τρόπο».
Βεβαίως λοιπόν αξίζει η
επιστήμη και κάθε ανθρώπινη γνώση και σοφία. Αλλά για να βοηθά τον άνθρωπο στην
αναγωγή του προς τον Θεό - κάτι που δυστυχώς ήδη εδώ και αρκετά χρόνια μάλλον έχει
χαθεί από την ελληνική εκπαίδευση. Η εορτή έτσι των Τριών Ιεραρχών στην εποχή
μας μένει μετέωρη. Η παιδεία που προβάλλουν οι άγιοι αποτελεί ένα διαρκώς
ζητούμενο.
