Τον όσιο Αρσένιο τον Καππαδόκη, τον Χατζεφεντή, τον
γνωρίσαμε κυρίως από το βιβλίο που έγραψε γι’ αυτόν ο άλλος όσιος της εποχής μας, Γέρων Παῒσιος
αγιορείτης. Ήταν εκείνος που «γοήτευσε» τον όσιο Παῒσιο από μικρό παιδί, ήδη από τον τόπο της κοινής καταγωγής
τους, τα Φάρασα της Καππαδοκίας, και θέλησε γι’ αυτό να ακολουθήσει τα δικά του χνάρια ζωής και να γίνει
καλόγερος, πλήρως αφιερωμένος στον Θεό. Κι ίσως η στροφή αυτή του Γέροντος
Παϊσίου για την καλογερική ζωή, πλην της δικής του κλίσης, να οφείλετο σ’ ένα βαθμό και στη δύναμη προσευχής του αγίου Αρσενίου, ο
οποίος στο πρόσωπο του μικρού Φαρασιώτη (μετέπειτα αγίου Παϊσίου, γιου του
Προέδρου τότε των Φαράσων Πρόδρομου Εζνεπίδη), είδε τον δικό του διάδοχο, καθώς
μάλιστα εξέφρασε τούτο και την ώρα της βάπτισης του παιδιού - είναι γνωστό ότι την ώρα της ονοματοδοσίας «υποχρέωσε»
τον νονό αντί του ονόματος Χρήστος να πει το δικό του όνομα Αρσένιος. Ο πόθος του αγίου Παϊσίου να γράψει τον βίο του αγίου
Αρσενίου σφηνώθηκε μέσα του από πολλά χρόνια πριν μέχρις ότου γίνει τούτο
πραγματικότητα. Κι όταν είχε συλλέξει πια αρκετά στοιχεία και είχε ολοκληρώσει
κατά κάποιον τρόπο το βιβλίο, ο άγιος Αρσένιος μετά από θαυμαστική παρουσία του
«επικρότησε» το έργο του μαθητή και «διαδόχου» του.
Στο παρόν κείμενο θέλουμε όμως να αναδείξουμε ένα σημείο
από την ποιμαντική δράση του αγίου Αρσενίου, όταν μετά κυρίως από τις θείες
λειτουργίες μάζευε τους Φαρασιώτες και μάλιστα τους μεγαλυτέρους στην ηλικία,
προκειμένου να τους μιλάει για θέματα του Ευαγγελίου, για βίους αγίων, για
ιστορίες ακόμη και από την Παλαιά Διαθήκη. Ο τρόπος της ποιμαντικής του είναι
αξιοπρόσεκτος, που αποκαλύπτει το ύψος της διάκρισης και της αγιότητάς του.
«Όταν (ο άγιος Αρσένιος) έβλεπε μερικά γεροντάκια να ανησυχούν, όσες φορές η
διήγηση ήταν μεγάλη, και ήθελαν να καπνίσουν, ο ίδιος σηκωνόταν και τους έφερνε
καπνό και τους ανάπαυε σ’ αυτές τις περιπτώσεις∙ κι έτσι είχαν διάθεση να καθήσουν
και να ακούν με προσοχή, για να τα διηγηθούν και αυτοί ύστερα ο καθένας στο
σπίτι του ή στη γειτονιά του».
Θα έλεγε κανείς ότι ο άγιος θα θύμωνε βλέποντας την
ανησυχία των γερόντων προκειμένου να ικανοποιήσουν ένα πάθος τους, αφού τούτο
φανέρωνε ότι η προτεραιότητά τους είναι τα υλικά και επίγεια και όχι ο Θεός και
ο λόγος Του. Αλλά ο άγιος ήταν προσγειωμένος και κατανοούσε βαθιά την ανθρώπινη
φύση. Ήξερε δηλαδή πως όταν κάποιος έχει υποχωρήσει σ’ ένα πάθος του, και
μάλιστα επανειλημμένως, τότε το πάθος αυτό λόγω της συνήθειας αποκτά ένα βάθος
μεγάλο στην ψυχή του ανθρώπου, βγάζει ρίζες και στερεώνεται τόσο που καθίσταται
σχεδόν αδύνατο να εξαλειφθεί – δεύτερη φύση χαρακτηρίζουν από παλιά οι σοφοί τη
συνήθεια στον άνθρωπο. Οπότε, ναι, ο άγιος Αρσένιος κατανοούσε την ανησυχία των
εθισμένων στο τσιγάρο γερόντων. Και να ήθελαν να το κόψουν, δεν μπορούσαν διαμιάς.
Κι η κατανόησή του αυτή, καρπός όχι απλώς μιας
παιδαγωγικής αρχής αλλά ενός «παροξυσμού αγάπης», τον έκανε όχι μόνο να
ανέχεται την αδυναμία τους, αλλά να σπεύδει ο ίδιος να την ικανοποιήσει – έφερνε τον καπνό τους. Γιατί; Διότι αφενός (ιδίως με τα
δεδομένα της τότε εποχής) το τσιγάρο μπορεί να ήταν πάθος όχι όμως θανάσιμο –
θεωρείτο μία απλή απόλαυση του ανθρώπου –, αφετέρου έβλεπε ότι ήταν
καλοδιάθετοι άνθρωποι, με αγάπη προς τον Θεό, τόσο που όχι μόνο αποδέχονταν τις
αγιωτικές ιστορίες του με προσοχή, αλλά μετέπειτα δρούσαν και ιεραποστολικά
μεταφέροντάς τις και σε άλλους στην οικογένειά τους αλλά και ευρύτερα. Και το
δεύτερο αυτό ασφαλώς θα έκανε τον άγιο να ελπίζει και για την υπέρβαση του
συγκεκριμένου πάθους τους. Διότι όταν κανείς είναι προσανατολισμένος προς τον
Θεό, τότε Εκείνος δίνει τη δύναμη σταδιακά να απεμπλέκεται από όποια αδυναμία
του. Η πνευματική ζωή θέλει όπως λέμε «ρέγουλα». Τα πάθη «κόβονται» σιγά-σιγά,
στον βαθμό που ο άνθρωπος κινείται προς τον Θεό. Και όπως όταν ξεκινάει κανείς
να τρέχει, στην αρχή έχει μία μικρή ταχύτητα, η οποία σταδιακά αυξάνει, το ίδιο
και στα πνευματικά: κάνει κάποιος κάποια μικρά δειλά βήματα και κατά την
αναλογία της αγάπης του προς τον Θεό τα βήματα γίνονται άλματα, τα άλματα
μπορεί να γίνουν τρέξιμο με φτερά.
Ο άγιος Αρσένιος είναι μία δωρεά του Θεού στον σύγχρονο κόσμο. Η αγάπη του, η διάκρισή του, η συνεχής θαυματουργία του λόγω της «πεπαρρησιασμένης» ενώπιον του Θεού ψυχής του, αποτελούν ακτίνες της χάρης του Θεού που δρουν θεραπευτικά στον ταλαιπωρημένο από την αμαρτία κόσμο μας. Κι όπως γράφει ο όσιος Παῒσιος περί το τέλος του βιβλίου του για τον άγιο «τώρα πια ο Χατζεφεντής (Πατήρ Αρσένιος) δεν τρέχει με τα πόδια και δεν λαχανιάζει, για να προλαβαίνη τους αρρώστους, να τους διαβάζη την ανάλογη ευχή και να τους θεραπεύει, αλλά πετάει άνετα σαν Άγγελος από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη και μπορεί να προλαβαίνη όλους τους πιστούς, που τον επικαλούνται με ευλάβεια».
