«Ἰδών δέ την πίστιν αὐτῶν εἶπε τῷ παραλυτικῷ˙ τέκνον,
ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου» (Μάρκ. 2, 5)
Η Β΄ Κυριακή Νηστειών αποτελεί ως γνωστόν συνέχεια της προηγουμένης, της Κυριακής της Ορθοδοξίας. Η Εκκλησία μας έθεσε κατ’ αυτήν, ως τρόπον τινά δεύτερη Κυριακή της Ορθοδοξίας, να εορτάζεται ο μεγάλος Πατέρας και Διδάσκαλός της άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο οποίος συνόψισε σύνολη την προ αυτού Πατερική Παράδοση και φανέρωσε με δύναμη την ορθόδοξη πίστη, όταν αυτή αμφισβητήθηκε από Δυτικούς χριστιανούς, ιδίως δε τον Βαρλαάμ. Η συμβολή του αγίου Παλαμά έγκειτο κυρίως στην προβολή της αλήθειας ότι ο Θεός μας είναι ουσία και (άκτιστη) ενέργεια, απρόσιτος και προσιτός, μακριά μας και πολύ κοντινός μας, συνεπώς δημιουργεί τις συνθήκες πραγματικής και όχι φανταστικής σωτηρίας μας. Η σωτηρία μας μάλιστα σχετίστηκε με την κατεξοχήν ενέργεια του Θεού, τον ερχομό Του στον κόσμο ως ανθρώπου εν προσώπω Ιησού Χριστού, με τον οποίο απαλλάσσει τον κόσμο από την αμαρτία και τις συνέπειές της τη φθορά και τον θάνατο και τον ενώνει με τον Ίδιο. Το σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα δείχνει ακριβώς το πώς ο Χριστός θεραπεύει τον άνθρωπο και ψυχικά (άφεση αμαρτιών) και σωματικά (υγεία).
1. Θα πρέπει να
θυμηθούμε καταρχάς ότι η αμαρτία δεν συνιστά μία απλή παράβαση ή μία
παρέκκλιση από κάποιον κανόνα, δεν πρόκειται δηλαδή για κάτι δευτερεύον.
Αποτελεί την επανάσταση του ανθρώπου κατά του ίδιου του Θεού: της πηγής της
ζωής του, η οποία ως αποτέλεσμα φέρει τη διαστροφή του ανθρώπου, την εισαγωγή
του θανάτου με όλα τα παρεπόμενα της φθοράς στη ζωή του, την ανώμαλη και παρά
φύσιν πορεία του έκτοτε μέσα στον κόσμο. «Διά τῆς ἁμαρτίας ὁ θάνατος»
σημειώνει ο λόγος του Θεού. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να «παίζει» κανείς με την
αμαρτία, της οποίας την τραγικότητα περιγράφει μεταξύ άλλων η ιστορία του
αδελφοκτόνου Κάιν στην Παλαιά Διαθήκη: στιγματίζεται καίρια ώστε να μην
ησυχάζει όπου κι αν σταθεί, και ο απόστολος Παύλος στο έβδομο κεφάλαιο της προς
Ρωμαίους επιστολής: «ποιος θα με σώσει από τον θάνατο της αμαρτίας;»
2. Ο Χριστός λοιπόν, ο ενανθρωπήσας Θεός μας, ήλθε για να
μας επαναφέρει στον δρόμο του Θεού, γινόμενος ο Ίδιος «δρόμος» και αίροντας και
καθαρίζοντας την ανθρώπινη φύση και την αμαρτία του κόσμου. Είναι ο μόνος ως
Θεός που μπορεί να συγχωρήσει και να διαγράψει τις αμαρτίες, γι’ αυτό και
καθένας που προσεγγίζει τον Χριστό (και τότε που ήλθε και μετέπειτα έως της
συντελείας του αιώνος) λαμβάνει την άφεση των αμαρτιών του, αναπαύεται και
παρηγορείται πραγματικά και ουσιαστικά. «Ἵνα
δέ εἰδῆτε ὅτι ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔχει τήν ἐξουσίαν ἐπί τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας».
Κι αυτή η άφεση προσφέρεται βεβαίως δυνάμει όλης της ζωής Του, ιδίως όμως της
Σταυρικής Θυσίας Του, κάτι που συνεχίζεται αενάως μέσα στο Σώμα Του την
Εκκλησία εν Πνεύματι Αγίω και δη μέσα στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
3. Όμως, ενώ δόθηκε η συγνώμη και η άφεση και επήλθε η
πλήρης αποκατάσταση (ας δούμε την παραβολή του ασώτου), δεν εισπράττεται αυτή
από τον κάθε άνθρωπο, διότι πρέπει και ο ίδιος να ανταποκριθεί. Η προσφορά
υπάρχει, η αποδοχή χωλαίνει. Κι η ανταπόκριση του ανθρώπου είναι η πίστη του. Η
πίστη αποτελεί στην ουσία το άνοιγμα της καρδιάς στον Θεό, η συγκατάθεση του
ανθρώπου προκειμένου να δεχθεί τις δωρεές της αφέσεως. Χωρίς την πίστη αυτή η
χάρη του Θεού παραμένει ανενέργητη.
4. Στο σημερινό Ευαγγέλιο όμως τονίζεται και κάτι άλλο
πέραν της πίστεως του ανθρώπου: η δύναμη της κοινής πίστεως. «Ἰδών τήν
πίστιν αὐτῶν» σημειώνει ο Ευαγγελιστής για τον Κύριο, είδε την πίστη και
του παραλυτικού αλλά και των φίλων του. Και πρέπει εδώ να εννοήσουμε τη δύναμη
της Εκκλησίας. Όχι μόνο η ατομική θα λέγαμε πίστη, αλλ’ η κοινή, η
εκκλησιαστική, είναι ό,τι κατεξοχήν επισύρει την ενέργεια της χάρης του Θεού.
Κι αυτό θα πει: ένα πρόβλημα, όσο μεγάλο κι αν είναι, μπορεί να ξεπεραστεί με
την πίστη βεβαίως του ανθρώπου στον Χριστό, κυρίως όμως όταν γίνει από ατομικό
κοινό πρόβλημα, όταν λειτουργήσει η εκκλησιαστική συνείδηση.
Ας θυμηθούμε: - οι απόστολοι καλούσαν τους Χριστιανούς να
προσεύχονται στην Εκκλησία για τα προβλήματά τους, κοινά ή ατομικά.
- Ο απόστολος Πέτρος όταν συνελήφθη για τη δράση του και
φυλακίστηκε, απελευθερώθηκε μετά από σεισμό μάλιστα, γιατί γινόταν εκτενής
δέηση προς τον Θεό υπέρ αυτού από το εκκλησιαστικό σώμα.
– Ο απόστολος Ιάκωβος γράφει για την προσευχή της
Εκκλησίας σε αρρώστους, μιλώντας για το ευχέλαιο, προσευχή που μπορεί να σώσει
από την αρρώστια. «Καί ἡ εὐχή τῆς πίστεως (της Εκκλησίας δηλαδή) σώσει τόν κάμνοντα (τον άρρωστο)».
– Η προτροπή των αποστόλων να προσεύχεται ο ένας για τον άλλον, προκειμένου να γιατρευόμαστε και ψυχικά και σωματικά. «Εὔχεσθε ὑπέρ ἀλλήλων, ὅπως ἰαθῆτε».
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ανθρώπου δεν είναι το οικονομικό του πρόβλημα ούτε ακόμη και το όποιο πρόβλημα υγείας μπορεί να έχει. Το μεγαλύτερο πρόβλημα γιατί έχει αιώνιο αντίκτυπο είναι η αμαρτία, όταν βεβαίως ο άνθρωπος δεν μετανοεί. Η διέξοδος είναι μονόδρομος: η στροφή εν μετανοία στον Χριστό, η ένταξη στον εκκλησιαστικό ρυθμό ζωής που είναι ρυθμός μετανοίας. Σ’ αυτόν τον ρυθμό που στρέφει τον άνθρωπο εν προσευχή στον Κύριο και εν αγάπη στον συνάνθρωπο βρίσκεται και η μεγαλύτερη δύναμη, γιατί ενεργοποιεί την παντοδύναμη χάρη του Θεού. Είναι πολύ ωραίο αυτό που κάνουν ήδη πολλοί εν Χριστώ αδελφοί: όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα κινητοποιούν και άλλους. Το λένε στους ιερείς, στα μοναστήρια, σε άλλους πιστούς. Προκαλούμε με τον τρόπο αυτόν πιο έντονα τον Χριστό για να εκφράσει τη δεδομένη έτσι κι αλλιώς απέναντί μας αγάπη Του. Αυτό δεν κάνουμε άλλωστε και με τους αγίους μας, ιδίως με την Παναγία μας; Τους παρακαλούμε να μεσιτεύσουν για εμάς στον Κύριο. Το παράδειγμα του παραλύτου σήμερα που η πίστη του αλλά και η πίστη των φίλων του έφεραν το ποθούμενο γι’ αυτόν αποτελεί σήμα καθοδηγητικό.
