«Στέναξον,
δάκρυσον, ψυχή μου, ἐπίστρεψον, μετανόησον˙ ἤγγικεν ἡ ἡμέρα˙ ἐπί θύραις ὁ
Κριτής˙ πρός ἀπολογίαν ἑτοιμάζου, καί βόησον˙ Ἡμάρτηκά σοι, Οἰκτίρμον, ἐλεῆμον ἀγαθέ,
σύ με οἴκτειρον».
(Ψυχή μου, στέναξε, δάκρυσε, γύρνα πίσω στον Θεό,
μετάνιωσε. Έφτασε η ημέρα της παρουσίας Του. Ο Κριτής βρίσκεται μπροστά στις θύρες.
Ετοίμαζε τον εαυτό σου να απολογηθείς και φώναξε δυνατά: Αμάρτησα ενώπιόν Σου,
Οικτίρμων ελεήμων αγαθέ Κύριε, σπλαχνίσου με).
«Κόρον ἁμαρτίας,
ψυχή μου μίσησον τόν ὀλέθριον˙ τρύφησον τῷ κόρῳ τῆς νηστείας ἐμμελῶς˙ τάς
σωτηριώδεις ἐντολάς βρῶμα ποίησον, ἀπόλαυσιν προξενούσας αἰωνίων ἀγαθῶν διά
πίστεως».
(Μίσησε, ψυχή μου,
την πλησμονή της αμαρτίας που σε καταστρέφει. Απόλαυσε όσο μπορείς, με διαρκή
φροντίδα, τη νηστεία. Κάνε τροφή σου τις εντολές του Σωτήρα Χριστού, γιατί αυτές
προξενούν την απόλαυση των αιώνιων αγαθών μέσω της πίστεως).
Και οι δύο ύμνοι του κατανυκτικότατου αγίου Ιωσήφ του
υμνογράφου, από την α΄ ωδή του Τριαδικού κανόνα, μας φέρνουν ενώπιον του
γεγονότος της μετανοίας, μας καθοδηγούν δηλαδή στο πώς να βιώσουμε την πρώτη
και καίρια εντολή του Κυρίου Ιησού Χριστού: «μετανοεῖτε, ἤγγικεν γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Η μετάνοια,
τονίζει ιδίως ο πρώτος του ύμνος, είναι ο μονόδρομος για να φτάσουμε στον
Πατέρα, από όπου ξεπέσαμε λόγω της αμαρτίας μας. Όλη η πνευματική ζωή στην
πραγματικότητα αυτό προβάλλει: πώς να μετανοήσει ο άνθρωπος. Κι αυτό δεν είναι
εύκολη υπόθεση. Διότι αντιδρά ο εγωισμός μας, ο οποίος με το υπερήφανο φρόνημά
του θεωρεί ότι καλά πορευόμαστε κι αυτό που κάνουμε είναι και το σωστό. Λοιπόν,
ο Κύριος ήλθε να μας διαλύσει τις αυταπάτες. Μας έδειξε ότι βρισκόμαστε σε
λάθος δρόμο, γι’ αυτό και η ζωή μας είναι γεμάτη από θλίψη, στενοχώριες,
μελαγχολίες, φόβο και όλα τα δεινά του κόσμου. Πρέπει λοιπόν να πάρουμε τον
δρόμο της επιστροφής προς τον Θεό Πατέρα, να μετανοήσουμε.
Ο υμνογράφος, ως
στόμα της Εκκλησίας, μας καλεί στην επιστροφή αυτή. Στην πραγματικότητα
προβάλλει το παράδειγμα του ασώτου της γνωστής παραβολής, στο πρόσωπο του
οποίου βεβαίως είναι ο καθένας μας. Κάθε άνθρωπος που αμαρτάνει, δηλαδή όλοι μας,
είναι άσωτος. Και ποια τα στοιχεία που συνιστούν τη μετάνοια του ασώτου με την
οποία δικαιώθηκε ευρισκόμενος στην αγκαλιά του Πατέρα του; Η αναγνώριση της αμαρτίας
του και η με ζέουσα καρδιά απόφασή του να πάρει τον δρόμο της επιστροφής. Όσο
κανείς αναγνωρίζει την αμαρτωλότητά του τόσο και στενάζει και δακρύζει και
πενθεί. Κι όσο κάνει κουράγιο και σέρνει τα βήματά του προς επιστροφή τόσο και
νιώθει τους κτύπους της οικτίρμονος και φιλεύσπλαχνης καρδιάς του Ελεήμονος
Πατέρα που είναι έτοιμος να μας συγχωρήσει και να μας αποκαταστήσει. Ο ποιητής μάς
βοηθάει και με τη ρεαλιστική υπενθύμιση: η μετάνοιά μας αυτή ως πένθος και
πορεία επιστροφής πρέπει να γίνει άμεσα. Στη μετάνοια δεν χωρούν αναβολές.
Γιατί; Διότι η κάθε στιγμή μας μπορεί να είναι και η… τελευταία μας! Ο ερχομός
του Κυρίου, είτε με τον θάνατό μας είτε με τη Δευτέρα Παρουσία Του, είναι
ανοιχτός σαν ημέρα – η κάθε στιγμή μπορεί να είναι η ημέρα ακριβώς αυτή! «Έφτασε
η ημέρα. Στη θύρα ο Κριτής!»
